Achter de coulissen van Körperwelten

Het concept van de vaak omstreden maar tevens bij velen uiterst gewaardeerde educatieve expositie “Körperwelten” is inmiddels voor een groot deel aanwezig in het goedogende gebouwencomplex in het Duitse Guben aan de Poolse grens. Een bezoek aan dit “Plastinarium” geeft de bezoekers een schat aan achtergrond informatie over het unieke proces om het menselijk lichaam te conserveren door het toepassen van de door onderzoeker Gunther von Hagens gebruikte methode van het zogenoemde plastificeren van het anatomische lichaam van mens en dier.

Plastinarium in Guben

Expositiemaker Von Hagens werd in het Instituut voor Anatomie en Celbiologie van de Universiteit Heidelberg in 1978 aangesteld als wetenschappelijk medewerker en stuitte bij toeval op het braakliggende terrein van het toepassen van een kunststof voor het duurzaam conserveren van anatomische preparaten en complete menselijke lichamen. De tot dat tijdstip nog nauwelijks ontwikkelde en toegepaste methode fascinerende hem zodanig, dat hij zich volledig vast beet op een gedetailleerd onderzoek naar nieuwe mogelijkheden van het gebruik ervan. Hij was niet meer te stuitten of op andere gedachten te brengen.

Het ware karakter van Gunther von Hagens kwam hem in die situatie goed uit. Hij stond volledig achter zijn keuze en was ervan overtuigd alles tot een succes te maken. Toen ook vele anderen in het instituut zijn succes in het onderzoek zagen, kwam er steeds meer medewerking en samenwerking om het product tot in de kleinste details voor een optimale praktische toepasbaarheid te realiseren. De eerste resultaten van zijn inspanningen van het “plastificeren” van kleine anatomische preparaten waren zo hoopgevend, dat er al snel werd besloten om complete menselijke lichamen met de nieuwe methode te prepareren.

Ondanks de vele tegenslagen en tegenwerkingen is het hem eindelijk gelukt om vriend en vijand te overtuigen van de kwaliteit van de door hem ontwikkelde methode. Met misschien wel een te groot spektakel is zijn eerste grote expositie in Mannheim in 1997 gestart. Kort daarvoor was er al een feestelijke start van de tentoonstelling “Körperwelten” in Tokyo. In een periode tot en met 1998 deed deze tentoonstelling vele andere steden in Japan aan en bracht bijna 3 miljoen bezoekers naar het geheel van deze wonderlijke en educatieve show van het absolute unicum van de opbouw van het menselijke lichaam.

De getoonde preparaten waren ooit levende personen, die ooit in een bepaalde vorm hebben aangegeven hun lichaam ter beschikking te willen stellen voor studie en educatie. Tot in de kleinste details kan de bezoeker zelf waarnemen hoe gecompliceerd het menselijk lichaam is gebouwd en kan ook zien hoe bepaalde hulpmiddelen gebruikt worden om breuken te repareren en te laten genezen en het disfunctioneren van botten en spieren kunnen verbeteren.

Voor medische studenten en anderen een geweldige ontwikkeling in anatomische preparatiemethoden, die zeker bijdraagt aan de waardering voor het boeiende vak van patholoog-anatoom. De expositie is ondersteund door een kleurrijke en zeer rijk geïllustreerd catalogus. Deskundigen uit het vakgebied geven elk een leerzame bijdrage aan de leer van de anatomie van het menselijk lichaam. De geschiedenis over het leven en wetenschappelijke werk van de Gunther von Hagens, de vondst van het plastificeren van het menselijk lichaam en het ontstaan van het concept van de zo succesvolle tentoonstellingen, is uitgebreid besproken in de catalogus.

Sinds de presentatie van Körperwelten hebben meer dan 20 miljoen bezoekers de tentoonstellingen in vele wereldsteden in Europa, Azië en Noord-Amerika bezocht en beoordeeld. In een aantal gevallen heeft de aankondiging geleid tot discussie en ophef. Zelfs werden enkele exposities aanvankelijk verboden of kwamen de rechters er aan te pas om te oordelen of er sprake is van ethische of religieuze of van zelfs morele bezwaren. Op dit moment zijn de tentoonstellingen van Gunther von Hagens onder de naam “Body Worlds” voornamelijk te zien in de Verenigde Staten en in Canada.

In de avonturenfilm van de held James Bond “Casino Royale” spelen drie geplastificeerde personen een spelletje poker en staan de fiches in stapeltjes op de ronde tafel. De spelers zijn gedurende enkele momenten te zien in deze film en legt één van de tegenspelers van Bond stiekem een bagagesleuteltje op de tafel. Met de spelers gaat het goed, maar met de “boef” loopt het verkeerd af. De tafel en de spelers staan nu opgesteld in een ruimte in het expositiecomplex in Guben.

De samenstellers van de vaste opstelling in de nieuwe behuizingen in Guben geven voorts een fascinerend beeld over de geschiedenis van de anatomie over de werkzaamheden van Aristoteles, naar die van Leonardo da Vinci en Andreas Vesal en met aandacht voor het baanbrekende werk van Bernhard Albinus tot en met dat van de moderne anatoom Von Hagens. Zowel de bewoners als de gemeenteraad zijn uiterst tevreden met het initiatief van Gunther von Hagens en zijn team om te kiezen voor een permanente vestiging in de grensstad Guben en voor het werk dat daarmee wordt gegenereerd.

Ter gelegenheid van de 60e verjaardag van Gunther von Hagens verscheen het boek “Der Grenzgänger” met een enorme schat aan wetenswaardigheden over de vele kleurrijke en ervarende facetten van deze beroemde anatoom en initiator van de reizende expositie Körperwelten. Een boek met opzienbarende verrassingen en een schat aan gegevens over anatomie.

Plastinarium in Guben, Alte Poststrasse 26/Uferstrasse, D-03172 Guben, www.plastinarium.de.