Alfred Russel Wallace (1823-1913)

Alfred Russel Wallace (1823-1913) was een Engelse natuuronderzoeker, geograaf, ontdekkingsreiziger, antropoloog, bioloog en illustrator. Hij bedacht onafhankelijk van andere onderzoekers de evolutietheorie en publiceerde in 1858 als eerste het idee dat natuurlijke selectie tot evolutie leidt. De publicatie bevat fragmenten uit eerdere geschriften van Charles Darwin over dit onderwerp. Het spoorde Darwin aan om het ‘grote soortenboek’ dat hij aan het opstellen was, terzijde te leggen en er snel een samenvatting van te publiceren, die in 1859 werd gepubliceerd als ‘On the Origin of Species’.

Hij publiceerde in 1858 als eerste het idee dat natuurlijke selectie tot evolutie leidt.

Wallace deed uitgebreid veldwerk, beginnend in het Amazonegebied en vervolgens deed hij veldwerk in de Maleise archipel, waar hij de faunale scheiding identificeerde die nu de Wallacelijn wordt genoemd en die de Indonesische archipel in twee afzonderlijke delen heeft verdeeld. Er is een westelijk deel waarin de dieren grotendeels van een Aziatische oorsprong zijn en een oostelijk deel waar de fauna Australazië weerspiegelt. Hij werd beschouwd als een belangrijke expert van de 19e eeuw op het gebied van de geografische verspreiding van diersoorten en wordt soms de ‘vader van de biogeografie’ genoemd of wat specifieker van de zoögeografie. Wallace was een van de belangrijkste evolutionaire denkers van de 19e eeuw.

Hij werkte aan de waarschuwende kleuring bij dieren en versterking ervan (bekend als het Wallace-effect), een manier waarop de natuurlijke selectie kon bijdragen aan soortvorming door een ontwikkeling van barrières tegen hybridisatie aan te moedigen. Wallace' boek uit 1904 ‘Man's Place in the Universe’ was de een eerste serieuze poging van een bioloog om de waarschijnlijkheid van leven op andere planeten te evalueren. Hij was een van de eerste wetenschappers die een verkenning schreef op de vraag of er leven was of kan zijn op Mars. Naast het wetenschappelijke werk was hij een sociaal activist, kritisch op wat hij beschouwd als een onrechtvaardig sociaal en economisch systeem in het 19e-eeuwse Groot-Brittannië.

Zijn pleidooi voor spiritualisme en zijn geloof in een niet-materiële oorsprong voor de hogere mentale vermogens van mensen zetten zijn relatie met andere wetenschappers onder druk. Hij was een van de eerste vooraanstaande wetenschappers die zich zorgen maakte over de impact van menselijke activiteiten op het milieu. Hij publiceerde veel over zowel wetenschappelijke als sociale kwesties en een verslag van zijn avonturen en observaties tijdens zijn verkenningen in Zuidoost-Azië. Zijn werk werd in 1869 gepubliceerd onder de titel ‘The Malay Archipelago’. In 1890 ontving Wallace de Darwin Medal en in 1892 de Linnean Medal. In 1908 werd hij onderscheiden met de Copley Medal en de Darwin-Wallace Medal.