Anatomisch wasmodel biedt kennis en maakt nieuwsgierig

Binnen kaders van onze nieuwsgierigheid, de ontwikkelingen in de geneeskunde, het menselijk lichaam in de kunst, het aloude opbouwen van museale collecties en educatieve tentoonstellingsobjecten en de bestudering van de anatomie van het menselijk lichaam, vindt in het Duitse Hygiëne-Museum een uiterst leerzame en kunstzinnige expositie “Blicke! Körper! Sensationen!” plaats.

Blicke! Körper! Sensationen!

Bij deze expositie hoort een stevige en mooi vormgegeven catalogus met alle benodigde tekst- en beeldinformatie en wetenswaardigheden over het realiseren en het gebruik van zogenoemde wasmodellen in de geneeskunde. In de 19e eeuw waren anatomische mensmodellen zowel kermisattracties als instrumenten van populaire gezondheidsvoorlichting. Naakte wassenbeelden zorgden in die tijd voor flinke opwinding, voyeurisme en nieuwsgierigheid bij het toestromende publiek. Met de toename van kennis en ervaring in de gezondheidszorg en het steeds verder verdwijnen van reizende exposities verdween langzaam de publieke aandacht voor wassenbeelden.

Wat echter bleef was de fascinatie voor wassenbeelden met bijna levensechte vormen en details. De expositie prikkelt bij bezoekers een bepaalde mate van nieuwsgierigheid bij onze observaties als een bron van zelfreflectie van het menselijk gedrag. De kern van de objecten, voorwerpen, kasten en installaties wordt gevormd door de rond 1900 in Dresden vervaardigde 84 kijkkasten met modellen in de wassenbeeldencollectie voor lessen en voorlichting in de anatomie en voor de algemene informatie. De collectie bevat meerdere spectaculaire modellen, enge en merkwaardige modellen en aangevuld met meerdere kunstwerken met als thema de anatomische vorm van de mens.

Zo zijn er werken van de kunstenaars Marcel Duchamp, Rosemarie Trockel, Meret Oppenheim, Max Ernst en Paul Delvaux geëxposeerd. Tezamen met andere moderne thematische kunstwerken is een spraakmakende expositie ontstaan. De catalogus biedt een aantal specifieke artikelen over de culturele en historische betekenis van de in was uitgevoerde anatomische objecten. Interessant voor liefhebbers van de geschiedenis is het artikel met een chronologie van 150 jaar historie van de door het Duitse Hygiëne-Museum aangekochte opstellingen van het anatomische wassenbeeldenkabinet. Leerzaam en soms schokkend om bijna levensecht voorbeelden van gezwellen en aantastingen van het lichaam te zien. Alle werken zijn ruim toegelicht en de publicatie eindigt met een overzicht van literatuur. De mooie expositie blijft te bezoeken tot en met 19 april 2015.

ISBN 978-3-8353-1544-0, “Blicke! Körper! Sensationen!”, Eva Meyer-Hermann, Wallstein Verlag, 2014, 224 pagina’s, € 24,90.

Deutsches Hygiene-Museum-Dresden, Lingnerplatz 1, D-01069 Dresden, www.dhmd.de.