Compendium met wereld van optische & visuele illusies (2)

De informatie op dit gedeelte wordt met regelmaat van nieuwe gegevens voorzien. De artikelen zijn ingedeeld in 11 sectoren. In de inleiding bespreken de samenstellers hun keuze voor het verzamelen van resultaten van studie, onderzoek en experimenten op het gebied van zien en waarnemen en het sorteren en bundelen van de kennis over de normale en afwijkende perceptie. Interessant om te zien is de groei in presentatie van een bepaald type of vorm van een illusie. Via Engelstalige bestanden op Google was het voor onderzoekers mogelijk om vanaf 1900 tot in de 21e eeuw de frequentie van verschijnen van bepaalde illusies vast te leggen.

The Oxford Compendium of Visual Illusions

Onderzocht zijn de vermeldingen van geometrische illusies, helderheidsillusies, kleurillusies, beeld- illusies en bewegingsillusies. Duidelijk is er een explosieve stijging te zien bij het type bewegingsillusies. Voor een deel is deze stijging verklaarbaar door de komst van het computertijdperk en het gemak waarmee bijna iedereen eigen websites en berichten maakt en die voorzien van trillende en bewegende visuele illusies. De samenstellers geven ook aan nog steeds problemen te hebben met de overigens al eeuwenoude formuleringen van definities en classificaties van verschijnselen van illusies en andere optische fenomenen.

We spreken al snel over een illusie wanneer we constateren dat er een afwijking zichtbaar is tussen realiteit en perceptie. Volgens psycholoog Edwin G. Boring is deze algemene aanname te eenvoudig en te vaag. Zij zijn ook gecharmeerd van de beschrijving van Armand Thiéry uit 1895. Zij vragen ook aandacht voor verschillen in theoretische verklaringen voor illusies. Ook al zijn de persoonlijke benaderingen van grondbeginselen van bepaalde illusies identiek, kunnen wetenschappers van elkaar afwijkende formuleringen samenvatten.

Meerdere kunstenaars kozen in hun kunstwerken voor het verwerken van onmogelijke figuren. Op de postzegels zijn werken van de Belgische kunstschilder Jos de Mey (1928-2007) weergegeven.

De afwijkende aannamen maken naar onze mening de inhoud van het boek extra aantrekkelijk voor onderzoekende lezers en diepergravende wetenschappers. Na de wetenschappelijke en prikkelende inlei-ding door de samenstellers van het op dit moment wereld’s beste praktisch georiënteerde studieboek voor visuele perceptie en de ongelooflijk boeiende wereld van visuele afwijkingen en merkwaardigheden bij onze visuele waarnemingen, volgen de sectoren met de bijbehorende artikelen.

De titelzijde van het compendium is voorzien van een dubbelzinnige tekening van de Hongaarse kunstenaar István Orosz. In de eerste sectie wordt in de artikelen vooral ingegaan op de vroegste geschiedenis van illusies, de ontwikkelingen in onderzoek en experimenten, de bevindingen en het benoemen van magische en merkwaardige optische en visuele verschijnselen. In dit algemene gedeelte geven auteurs ook inleidingen over de daarna volgende secties. De samenstellers kozen terecht om te openen met een beschouwing over de geschiedenis van illusies van de hand van een ruim geïllustreerde bijdrage van de wetenschapper Nicholas J. Wade. Zijn kunstzinnige bijdrage is onder andere het verwerken van het portret van de ontdekker in zijn illusionistische ontdekking. (Wordt vervolgd).

ISBN 978-0-19-979460-7, “The Oxford Compendium of Visual Illusions”, Arthur G. Shapiro en Dejan Todorović, Oxford University Press, 2017, 807 pagina’s.