Dada als kunstenaarsreactie ontstaan in wereld in brand

Dada is een begrip en stroming in de kunst geworden. Dada, ook wel bekend als het Dadaïsme, is als culturele beweging ontstaan in 1916 als een kunstenaarsreactie op de verschrikkingen van de oorlog van dat moment. Enkele jaren daarvoor waren al met Dada vergelijkbare kunstuitingen zichtbaar in onder andere kunstwerken van Marcel Duchamp, Mary Wigman, Marcel Janco, Hans Arp, Giorgio de Chirico, Paul Klee en Otto van Rees.

Genese Dada

In Europa kreeg de nieuwe en bewust gekozen beweging inhoud en bekendheid na een bijeenkomst op 5 februari 1916 in het Café Voltaire in Zürich en het presenteren door Hugo Ball en Emmy Hennings van het Cabaret Voltaire in aanwezigheid van een grote groep kunstenaars rond de Roemeense dichter Tristan Tzara, de Elzasser Hans Arp, de Zwitserse Sophie Taeuber, de Nederlander Otto van Rees, de Duitser Richard Hülsenbeck en Roemeen Marcel Janco.

Zij realiseerden hun spraakmakende manifesten en bijdragen onder de gekozen groepsnaam Dada (het Franse woord voor speelgoedpaardje). In hetzelfde tijdsbeeld startten in New York kunstenaars Marcel Duchamp, Man Ray, Walter Arensberg en Marius de Zayas een overeenkomende stroming vanuit de galerie van fotograaf Alfred Stieglitz. Een jaar later kwam er een toenadering en uitwisseling van activiteiten en ideeën tot de groep uit Zürich op gang.

Beroemde locaties in Zürich die een rol speelden in het ontstaan van de internationale kunststroming Dadaïsme.

Om de nieuwe vorm van kunst meer ruimte en aandacht te geven werd kort na de start van Dada de Galerie Dada gestart. Na het einde van de oorlogshandelingen kwam de nieuw gevormde kunstbeweging op gang en werden Berlijn, Parijs en Keulen nieuwe centra voor Dada. De eerste ontwikkeling van Dada werd in het begin sterk beïnvloed door de aanwezige onderscheidenlijke atmosferen in de beide kunstlocaties in Zürich.

De expositie “Genese Dada. 100 Jahre Dada Zürich” in het Arp Museum Bahnhof Rolandseck (tot en met 10 juli 2016) en de catalogus “Genese Dada” geven een prachtig beeld van deze revolutionaire kunstbeweging in de context van de toenmalige situatie, op welke intellectuele en maatschappelijke broedplaatsen Dada zich kon ontwikkelen en vooral de vele kunstwerken die zijn gerealiseerd in allerlei vormen en formaten. Een uniek kunstdocument voor studie en verdieping van de kennis over Dada.

ISBN 978-3-85881-492-0, “Genese Dada”, Astrid von Asten, Sylvie Kyeck en Adrian Notz, Verlag Scheidegger & Spiess, 2016, 248 pagina’s.