De achtergronden van de menselijke perceptie

In een nieuwe serie publicaties over het thema Psychologie verscheen onlangs het deel “Human Perception”. Voor dit boek hebben de samenstellers een groot aantal wetenschappelijke verhandelingen en artikelen van hoog niveau geselecteerd uit een aanbod van deskundigen in het specifieke vakgebied en gebundeld in een nieuwe wetenschappelijke publicatie. Het gehele onderwerp is ingedeeld in zes hoofdstukken, van onder andere attentie en de werking van onze hersenen, via objectherkenning naar informatie over processen, modellen en reactiesnelheid.

Human Perception

In onze dagelijkse beschouwingen en het kijken naar de omringende wereld is het vanzelfsprekend dat onze zintuigen ons laten beschikken over een veelheid aan indrukken en informatie. Maar we weten inmiddels dat onze zintuigen zich niet gemakkelijk laten sturen en controleren zoals wij de controle kunnen hebben over een camera. Met een camera in onze hand kunnen wij besluiten om een bepaalde scène wel of niet op te nemen. Bij onze visuele waarneming en het kijken naar de omgeving is er constant sprake van een camera, die voortdurend opnamen maakt.

De beelden die uiteindelijk onze hersenen bereiken zijn het resultaat van bewuste of onbewuste waarneming. Omdat het zien zo eenvoudig en automatisch verloopt is het moeilijk voor te stellen dat juist het zien en waarnemen een enorm complex proces is. Ondanks veel wetenschappelijk onderzoek, experimenten en een analyse van de geboekte resultaten, weten we nog steeds niet alles over de visuele perceptie van de mens. Soms constateren we dat er in al die eeuwen van onderzoek weinig resultaat is geboekt.

Het is pas in het midden van de 19e eeuw dat de wetenschapper Fechner in zijn verhandeling schreef over de eigenschap van ons oog om lichtstraling om te zetten in een informatieve stroom van gegevens voor onze hersenen. Deze verhandeling is bekend als de wet van Fechner, waarin hij een fysiologische relatie aangeeft tussen de intensiteit van een stimulus en het perceptuele effect ervan.

In de 20e eeuw gaf de psychologische aanpak van het onderzoek naar het wezen van zien en waarnemen belangrijke impulsen aan het wetenschappelijke onderzoek. Een groot deel van de resultaten zijn samengebracht in het nieuwe boek. Ook bevat het boek een artikel van Gaetano Kanizsa en zijn beroemde incomplete figuren, die al snel nieuwe figuren suggereren. Ook de twee gezichten, die een vaas vormen, of het konijn dat een eend blijkt te zijn, zijn uitgebreid besproken in dit voortreffelijke studieboek en referentiebron voor studies in de psychologie en visuele waarneming.

ISBN 978 0 7546 2607 7, “Human Perception”, Marco Bertamini en Michael Kubovy, Ashgate Publishing, 2006, 497 pagina’s.