De psychologie van onze waarneming

Vanaf de eerste druk heeft de inhoud van het overzichtelijk uitgevoerde boekje “Eye and Brain” een vaste plaats veroverd als uitstekende informatiebron over de grondbeginselen van de visuele waarneming. Van dit zeer gewaardeerde Engelstalige boekje van de hand van de bekende wetenschapper en auteur Richard L. Gregory verscheen inmiddels een vijfde en ruim uitgebreide druk.

Eye and Brain

De bestaande tekst is sterk aangepast en uitgebreid. Ook werd de vijfde druk voorzien van meer dan dertig extra illustraties in zwart-wit en in kleur, inclusief meerdere anaglyfen in de uitvoering rood-groen. Het bijzondere verschijnsel van de optische illusies is een telkens terugkerend onderwerp in veel hoofdstukken van dit leerzame boekje. De auteur schreef de inhoud op basis van zijn jarenlang opgebouwde ervaring met het geven van theorie en praktijk over de grondbeginselen van het zien en waarnemen als introductie in de psychologie van de waarneming aan de beroemde Universiteit van Cambridge. Het boek bevat elf hoofdstukken waarin de onderwerpen uitgebreid worden behandeld.

Hermann von Helmholtz
In het eerste hoofdstuk geeft de auteur een beeld van de boeiende geschiedenis van de ontwikkelingen door de eeuwen heen. Het was met name Hermann von Helmholtz (1821-1894), die door zijn beschrijvingen van de resultaten van zijn experimenten, een versnelling gaf aan de ontwikkelingen van de kennis over het zien en het functioneren van onze ogen. Het verschijnsel van de optische verwisseling wordt al direct behandeld.

Daarna volgt de behandeling van de onderwerpen licht, het oog en onze hersenen. Het verschijnsel van stereoscopie werd voor het eerst in 1832 beschreven door de Engelse natuurkundige Sir Charles Wheatstone. Het boek geeft een beschrijving ervan. Vervolgens maakt de lezer kennis met enkele lichttechnische grootheden als helderheid, contrast en gevoeligheid. Ook het verschijnsel van het Pulfrich effect wordt beschreven. Het zien van bewegingen sluit daar perfect op aan. Interessant en heel begrijpelijk is de behandeling van het verschijnsel kleur en kleurwaarneming.

De auteur sluit de behandeling van het onderwerp af met de onderdelen “Hoe wij leren zien en waarnemen” als kind en als volwassenen en met de hoofdstukken “Het zien in de kunst” en “Illusies”. Beide hoofdstukken zijn van hoge educatieve en instructieve waarde. Een uitgebreide literatuuropgave en een trefwoordenregister sluiten het boek af.

ISBN 0 19 852412 9, “Eye and Brain”, Richard L. Gregory, Oxford University Press, 1998, 282 pagina’s. (Afgebeeld is de voorzijde van de vierde druk).