De uitvoering, bediening en toepassingen van de sextant

Ondanks de beschikbaarheid van moderne elektronische en digitale navigatiesystemen voor route- en plaatsbepalingen heeft de sextant een plaats als een betrouwbaar, eenvoudig en uitstekend bedienbaar navigatie-instrument in de scheepvaart kunnen behouden. Elektronische en digitale navigatiesystemen zijn nauwkeurig en gemakkelijk te bedienen, maar zijn zeer gecompliceerd opgebouwd, afhankelijk van batterijvoeding of vaste stroomvoorziening en afhankelijk van satellietcommunicatie.

Der Sextant

Onderdelen en bronnen genoeg om ongewenste onderbrekingen te veroorzaken. Alleen al daarom zou elke navigator op de hoogte moeten zijn van de werking van de sextant in zijn oervorm en in de moderne uitvoering om uit de opgenomen waarden zijn locatie en koers te kunnen vaststellen. Als zelfstandig optisch instrument voor de plaatsbepaling heeft de sextant zijn dienst bewezen als navigatie-instrument voor de scheepvaart en luchtvaart. In combinatie met een chronometer durfde iedereen over de Atlantische en Stille Oceaan te varen of te vliegen.

De positie kon zonder het gebruik van enig ander extern systeem bepaald worden, waarbij natuurlijk wel de hemel en de horizon mee moesten spelen. Door een zegetocht in het gebruik van GPS is het “landschap” van de navigatie, na vrijgave van GPS voor civiel gebruik, in een periode van ruim 30 jaar volledig elektronisch en digitaal geworden. Een actuele consequentie is echter dat de sextant met chronometer niet meer verplicht is opgenomen in het basispakket voor de scheep- en luchtvaartnavigatie. Een goed zeeman zal echter altijd een sextant in de uitrusting opnemen.

Ook voor astronomische observaties wordt de sextant nauwelijks officieel gebruikt. Door de komst van satellietplaatsbepalingssystemen als GPS en Galileo hebben velen het nut van de sextant volledig genegeerd. De auteur van het succesvolle boek “Der Sextant”, waarvan inmiddels een 5e druk is verschenen, is echter van mening dat de sextant niet van het toneel mag verdwijnen en heeft daarom een uiterst interessante praktische handleiding geschreven over de techniek en het gebruik van de sextant.

Door het verzamelen van postzegels en -stukken met het thema Optische Instrumenten en in het bijzonder met afbeeldingen van de sextant komt de verzamelaar alles te weten over dit navigatie-instrument voor plaats- en routebepalingen.

In negen hoofdstukken worden meerdere uitvoeringen van de sextant gedetailleerd besproken, waaronder een uitvoering in kunststof tegenover een conventioneel gemonteerde sextant. Centraal in het boek staat het gebruik van de sextant en geeft de auteur aanwijzingen voor een optimaal gebruik bij het bepalen van de actuele positie van de observator. Speciale aandacht is er voor het aflezen van schaalverdelingen en andere bijbehorende meetgegevens en voor het voorkomen van afleesgegevens.

Ook is er aandacht voor bijzondere varianten van de “klassieke” sextanten waarop een objectief of een andere speciale voorziening is gemonteerd. Het boek bevat veel afbeeldingen van uitvoeringen van sextanten, geeft tips voor het onderhoud en het opbergen van het apparaat en sluit af met een met uitgebreid trefwoordenregister.

ISBN 978-3-7688-1559-8, “Der Sextant”, Dag Pike, Delius Klasing Verlag, 2017, 5e druk, 94 pagina’s.