Een spel van licht en beelden

Het beschilderen van transparant materiaal om het daarna vanuit de achterzijde met een heldere lichtbron te verlichten was in de tachtiger jaren van de 18e eeuw een ware rage. Het was als het ware een gezelligheidskunst. De transparanten met grotere afmetingen werden veel gebruikt in de kerk, het theater en bij festiviteiten. Uit de 11e eeuw zijn al toepassingen van deze bijzondere techniek bekend. In een uitgebreide inleiding over het spel van licht en beelden geeft auteur Birgit Verwiebe in haar boek “Lichtspiele” meteen al een interessant beeld van de boeiende ontwikkelingen van het lichtspel.

Lichtspiele

Aanvankelijk werd gekozen voor het accentueren van het maanlicht over een landschap. Later werden er zelfs dubbele lichteffecten toegepast en ontstond er de illusie van een beweging in de voorstellingen. De auteur beschrijft op een aangename en informatieve wijze de verdere geschiedenis van het lichtspel. Opvallend is de veelvuldige keuze van ontwerpers en schilders voor het uitbeelden van een flinke brand, waarbij het vuur veelal een bewegende dimensie krijgt. De voorstelling van de vulkaanuitbarsting van de Vesuvius is daarvan een uitstekend geslaagd voorbeeld. Dankzij speurwerk van de auteur krijgt de lezer een ruim overzicht van de vele gerealiseerde voorstellingen en de praktische uitvoering ervan.

Zij beschrijft van enkele bekende ontwerpers en kunstenaars de prachtige transparante kunstwerken. De tekst wordt kleurrijk ondersteund met fraaie afbeeldingen van deze kunstwerken. In de achttiende eeuw werd ook al veel gebruik gemaakt van spiegeleffecten en doorkijkspiegels. De voorstellingen trokken veel publiek. Van meerdere projecten laat de auteur de dagsituatie en de nachtsituatie zien. Al snel volgt er de ontwikkeling van een diorama. Dit fenomeen werd in korte tijd razend populair. Er werden zelfs forse expositieruimten gebouwd om de diorama’s als lichtshows aan een groot publiek te tonen. Het baanbrekende werk daarvoor door Louis Jacques Mandé Daguerre krijgt in dit boek speciale aandacht.

De lezer reist dankzij de beschrijvingen en illustraties de wereld rond. Ook aan de ontwikkeling van stereoscopische transparanten besteedt de auteur veel aandacht. Tenslotte geeft het boek ook een kijk op de moderne techniek van het transmissie-hologram, als spel van licht en ruimtelijk opgeslagen holografische beelden. Een interessante afsluiting van een historisch document over de ontwikkeling van transparante lichtbeelden. Door de aanvullende toelichtingen op gebeurtenissen, een literatuurlijst met uitgaven van voor en na 1900 en een trefwoordenregister mag dit uitstekend verzorgde boek ook beschouwd worden als een vraagbaak van de geschiedenis van de fotografie.

ISBN 3-9803451-5-7, “Lichtspiele”, Birgit Verwiebe, Füsslin Verlag, 131 pagina’s.