Experimenteren met visuele illusies zorgt voor fascinatie

Van onze goede vriend Gerhard Stief uit Frankfurt am Main ontvingen wij voor de OF Optische Illusies - boekencollectie de bijzonder leuke publicatie “Experiments in Optical Illusion”. Het boekje komt uit het jaar 1951 en behoorde tot de collectie van EXPLORA Frankfurt Science Center. Zien is niet geloven! De inhoud van deze uitgave zal de lezer in ruime mate bewijzen dat je niet altijd je ogen moet geloven bij het zien van dagelijkse gebeurtenissen, objecten, sculpturen, installaties en kunst.

Experiments in Optical Illusion

De auteurs laten lezers uitgebreid kennis maken met een merkwaardig en opvallend visueel verschijnsel in onze visuele waarneming: de optische illusie. Wetenschappers kunnen ons natuurlijk alles vertellen over dit unieke verschijnsel in ons visuele systeem en bijna alle nu bekende vormen van visuele afwijkingen en optisch bedrog ons wetenschappelijk duidelijk verklaren. Of de leek dan direct begrijpt wat bedoeld is mogen we ons afvragen. We weten uit ervaring dat een aanschouwelijke afbeelding, een eenvoudige toelichting en vooral het doen van een eigen experiment een perfecte basis geeft voor een heldere verklaring van een geconstateerde illusie.

Het verschijnsel van optische illusies is al bij velen bekend door de aandacht die er aan gegeven wordt in diverse tv-programma’s, in reclameuitingen, in publicaties, studieboeken, kunstwerken en via het internet. Vele personen worden ook enthousiast bij het zien van een vorm van optische illusie doordat zij erop gewezen worden. Met het boekje Experiments in Optical Illusion is het voor leken mogelijk om al spelenderwijs kennis te maken met heel veel typen en vormen van illusies en biedt voor professionele personen creatieve ideeën voor versterking van eigen kennis en ervaring.

Al snel krijgt de lezer een bevestiging van ”visuele waarneming is niet wat je denkt”. In de nu al beschikbare hoeveelheid figuren, afbeeldingen, objecten, installaties, kunstwerken en natuurlijke scènes waarin in een of andere vorm een optische of visuele illusie aanwezig is, wordt een relatief klein aantal illusies al veroorzaakt door de werking van het oog en de rest ontstaat in ons brein. Na een compacte inleiding is er veel informatie over de anatomie en fysiologie van het oog.

Klassieke geometrische optische illusies op frankeergeldige postzegels brengen het wonderlijke spel met optisch bedrog dichterbij het publiek.

Het oog is een van de meest gecompliceerde organen van ons lichaam. Ondanks de geringe afmetingen zit het oog vol met gevoelige receptoren, cellen en zenuwen. In het hoofdstuk over het oog zijn er twee leuke proefjes gegeven. We testen het verschijnsel van de blinde vlek en het verschijnsel dat we de kleuren niet waarnemen met de zijkanten van ons netvlies. Daarna volgt een schat aan proefjes om alleen of in een groepsverband uit te voeren. De verschillen tussen zien met één of twee ogen wordt gedemonstreerd.

Na het spel met licht en donker volgen de verschillende typen en vormen van illusies met een geweldige hoeveelheid aan plaatjes en de bijbehorende verklaringen. Met de maanillusie, een spel met spiegels, de reflectoscoop, de verschijnselen kleur en nabeeld, een flipboekje en een trefwoordenregister sluit dit speelse boekje af.

“Experiments in Optical Illusion”, Nelson F. Beeler en Franklyn M. Branley, Thomas Y. Crowell Company, 1951, 8e druk, 114 pagina’s.