Filatelistische aandacht voor: Optische & Visuele Illusies (3)

In de fascinerende wereld van het zien en waarnemen zorgt het optisch verschijnsel “Boven of onder” regelmatig voor bedoelde of onbedoelde beeldwisselingen bij de kijkers. Het is een bekend en interessant verschijnsel, dat kan leiden tot verwarring of irritaties bij onze visuele perceptie. Bij sommige afbeeldingen van getekende trappen is het voor de waarnemer uiterst lastig om aan te geven wat de boven- of wat de onderkant van de trap is.

Optische en visuele illusies en andere fenomenen

Ook een samenstel van een aantal kubussen, die op een bepaalde wijze zijn gestapeld, trekt onze bijzondere aandacht. Zijn het nu zes of zijn het zeven kubussen? Ontwerpers van postzegels en bijbehorende uitgaven hebben al lang geleden dit spel tussen bedrog en werkelijkheid in onze visuele en optische waarnemingen en verwerkingen van de beeldprikkels in ons brein ontdekt.

De actieve postzegelverzamelaar met een keuze voor het thema optische en visuele illusies maakt regelmatig kennis met verbazingwekkende plaatjes, afbeeldingen en figuren op postzegels, die direct opvallen door een merkwaardig opstartend gedrag van ons brein. Er is dan vermoedelijk iets afwijkends te zien in de afbeelding op de postzegel.

Veelal is er dan sprake van een optisch fenomeen en voegt de verzamelaar weer een unieke aanwinst toe aan een telkens maar groeiende postzegelcollectie. In eerste instantie wordt ons standpunt bij een eerste kennismaking met de voorstelling bepaald in onze hersenen en is meestal bepaald door eerdere ervaringen. In ons visuele systeem is er telkens sprake van een natuurlijk samenspel tussen de opvang van optische informatie en een psychische verwerking ervan in ons brein.

Een belangrijke rol in de interpretatie of een correctie van een ruimtelijke waarneming is daarbij gereserveerd voor onze hersenen. Daarna volgen er eventuele aanpassingen van het waargenomen beeld in onze hersenen, die onafhankelijk van ons bewustzijn functioneren, van bijvoorbeeld de omkering van de waargenomen beelden. Kijken we nog een keer, dan valt ons vaak een bijzonderheid in de afbeelding op.

In de afbeelding nemen we namelijk veelal een sprong van het beeld waar. Bij het voorbeeld van een getekende trap wordt dan boven onder en onder wordt boven. Bij het kijken naar dergelijke optische verwisselingen is er altijd sprake van maar één interpretatie. Of het ene beeld of het andere beeld is dominant aanwezig. Om onze lezers zo volledig te informeren en eventueel aan te zetten om kennis te nemen van de wetenschap achter illusies zijn boeken vermeld. (Wordt vervolgd).