Filatelistische aandacht voor: Optische & Visuele Illusies (47)

Tijdens recent uitgevoerde experimenten is extra geconstateerd dat de blinde vlek het te beoordelen beeld op een bepaalde wijze voor waarneming kan afschermen. De auteur laat daarom de lezer kennismaken met de fysiologie van het oog en de relaties tussen de gele vlek, blinde vlek, retinale aderen en optische zenuwen. In zijn verdere beschouwingen passeren enkele klassieke illusies zoals de Ehrenstein illusie, het Kanizsa vierkant, de waterverf illusie, de Dalmatier in de sneeuw, kubus van Necker en resultaten uit onderzoek.

The Oxford Compendium of Visual Illusions

In de drie laatste inleidende artikelen van sectie 1 vindt de lezer een ware schat aan illustraties bij behandelde onderwerpen. Auteur Jan Koenderink benadert illusies als een vorm van gezichtsbedrog, zoals de goochelaar zijn publiek bedriegt. Illusies als misleidingen zijn anders dan optische illusies, omdat de misleiding verdwijnt na het bekend zijn van de goocheltruc. In zijn beschouwingen over het fenomeen van de illusie geeft auteur en wetenschapper Jan Koenderink heldere verklaringen over verschijningsvormen van visuele illusies.

In het algemeen wordt een illusie gedefinieerd als iets dat waarnemers visueel bedriegt door een valse of misleidende indruk van de werkelijkheid te geven. In de psychologie is het de waarneming die een representatie is van wat wordt waargenomen op een wijze die verschilt van de manier waarop het in werkelijkheid is. Illusie verschilt van waanideeën, wat gewoonlijk wordt aangeduid als een onjuiste overtuiging of mening. In de psychiatrie is de illusie een gefixeerde valse overtuiging, die bedoeld is om de kijker te misleiden, zoals bij fraude of in een kunstzinnige context.

Illusies worden ook in verband gebracht met fantasieën, hallucinaties, visueel bewustzijn of psychotische toestanden. De auteur gaat in op alle mogelijke situaties en verschijnselen waarin illusies een rol van betekenis spelen of als zodanig herkenbaar visueel ervaren worden. De auteur merkt op dat het begrip illusie het bestaan van een objectieve realiteit impliceert, een wereld die onafhankelijk van de zintuigen bestaat en een visuele wereld die niet afhankelijk is van de waarnemer en dus voor iedereen gelijk is. Dankzij de vele illustraties en de gedetailleerdheid van de behandeling van vormen van illusies krijgt de lezer een compleet beeld van een boeiende wereld van optische en visuele illusies. Ook deze bijdrage wordt afgesloten met een literatuuroverzicht. (Wordt vervolgd).

Bron: The Oxford Compendium of Visual Illusions, Oxford University Press, 2017.