Filatelistische aandacht voor: Optische & Visuele Illusies (51)

Tot besluit van de sectie Geometrie presenteert het studieboek twee artikelen waarin de Oppel-Kundt-illusie centraal staat en een artikel waarin het schuivende lijnen- en vlakkenspel van het schaakbord zorgt voor verwarrende waarnemingen. Het daarop lijkende vlakkenpatroon van Münsterberg (in het algemeen genoemd de cafémuur) is eveneens besproken. Ook wordt dit artikel afgesloten met een waardevol en uitgebreid literatuuroverzicht. In sectie 3 van dit wetenschappelijke werk over het fenomeen en ontstaan van visuele illusies, de invloed ervan op waarneming, de fysiologische, psychologische en neurologische aspecten op onze waarneming en de menselijke reacties van onze cultuur en maatschappij op dit verschijnsel, staan de samenhangende begrippen licht, kleur en helderheid centraal.

The Oxford Compendium of Visual Illusions

In de eerste artikelen vinden de lezers resultaten van experimenten met licht, schaduw, figuren en vormen, met doorzichtige en minder doorzichtige bedekkingen en met transparante streepjes patronen. Als basisvorm voor de experimenten werden Kanizsa figuren gebruikt en stereoscopische voorstellingen voor onderzoek van het 3D-kleurverloop. Na de experimenten met Kanizsa-figuren volgt een artikel over kleur en luminantie, nabeelden en een optredend flikkerend contrast bij bepaalde kleurcombinaties en specifieke figuren. Met het White-effect wordt de invloed van luminantie op grijze blokjes tussen een patroon van zwarte en witte balken getest. Het artikel laat de verbluffende resultaten uit onderzoeken zien. Een geweldig contrast-effect wordt duidelijk gedemonstreerd met de zogenoemde Dungeon-illusie.

Na deze merkwaardige illusie volgt een bespreking over de contrast-illusie, voor het eerst besproken door Ernst Mach in 1866. Het verschijnsel van het simultaan contrast is uitgebreid behandeld aan de hand van experimenten met de Necker kubus en latere ontdekkingen van het simultaan contrast door andere wetenschappers. Binnen de context van het contrast en het spel van licht, grijs en donker spelen de Chevreul-illusie, het Hermann-rooster en de Lingelbach-variant een rol. Onderzoek in de perceptie van oppervlakten in wit, grijs en zwart heeft gelukkig geresulteerd in aantrekkelijke en fantastische illusies. Eenvoudig, maar mysterieus, is de visuele uitstraling van de zogenoemde klassiek gevouwen kaart, toegeschreven aan Ernst Mach. Zo simpel en zo’n geweldig visueel en optisch effect. (Wordt vervolgd).

Bron: The Oxford Compendium of Visual Illusions, Oxford University Press, 2017.