Het Oog van Horus als inspiratie voor filatelisten

Het “Oog van Horus” is waarschijnlijk het oudst bekende symbool uit de Egyptische mythologie voor bescherming, intuïtie, genezing en visuele waarneming. De oorsprong van dit bijzondere symbool vinden we terug in de oude koninkrijken van Egypte. In deze koninkrijken werd het “Oog van Horus” ook wel gezien als het “boze oog”, een waarschuwing voor gevaar, ziekte en armoede. De belangstelling vanuit de mens voor de geschiedenis, het gebruik en de betekenis van het “Oog van Horus” is in de loop der eeuwen sterk wisselend geweest.

An Oracle of Ancient Egypt – The Eye of Horus

Steeds meer toont de moderne mens belangstelling voor de fascinerende wereld van cultuur, architectuur, mythologie en legendes uit het oude Egypte. Zelfs die groep mensen, die nog nooit een bezoek gebracht hebben aan het culturele erfgoed in Egypte hebben belangstelling voor de symbolen en de betekenis ervan. Volgens de geschiedschrijving is god Horus een zoon van de goden Osiris en Isis en wel een heel bijzondere zoon. Godin Isis wordt de moeder van de magie genoemd. Horus had bijzondere gaven en wordt ook wel de god van de jagers genoemd, vanwege zijn gezicht van een valk. Horus, de aanbeden valk, werd de god van de hemel met de zon als zijn rechteroog en de maan als zijn linkeroog. Daarmee was hij voorzien van het alziende oog met een scherpe blik en oog voor details.

Reïncarnatie van Osiris
Osiris wordt ook wel beschouwd als het voorbeeld van een wederopstanding, het leven na de dood. Hij regeerde als koning met zijn zus Isis als koningin aan zijn zijde lange tijd over het koninkrijk Egypte. Hun aardse bestaan bracht een gouden periode in Egypte. Het leven op aarde werd echter ruw verstoord door de lafhartige moord op Osiris door zijn broer Seth. Het verhaal gaat dat Seth het lichaam van zijn gedode broer in veertien stukken sneed. Deze stukken verspreidde hij over Egypte. Met hulp van haar zus zoekt en verzamelt Isis echter alle stukken en maakt er door haar magische kracht weer één geheel van.

Over de geboorte van Horus, de zoon van Osiris en Isis (broer en zus) zijn weinig feiten bekend. Er is een verhaal bekend, dat Horus normaal ter wereld is gekomen en jarenlang verborgen is gehouden. Hij was uiteindelijk de troonopvolger. Het andere verhaal is de verwekking bij Isis door de reïncarnatie van Osiris. Daaruit werd Horus geboren. Uiteindelijk werd Horus de nieuwe koning van een verenigd koninkrijk Egypte. De afgunst en controverse tussen Seth (de moordenaar van Osiris) en Horus liep hoog op. Zelfs zo hoog, dat Seth zijn neef naar de woestijn lokte en zijn ogen uitstak. Maar dankzij de magische krachten van Hathor, soms wel eens genoemd als zijn echte moeder, en het drinken van melk van een gazelle, herstelden de ogen zich.

Afb. 1 Het magische oog van Horus.Afb. 2 Postzegels uit de thematische collectie van Optische Fenomenen met het oog als symbool.

Het oog als symbool
Het oog werd een krachtig en algemeen gebruikt symbool. Veelal werd het symbool gebruikt in sieraden en als versiering op wikkeldoeken van mummies en op doodskisten. Later gebruikten ook de Grieken een sterk overeenkomend symbool en schilderden het oog op hun boten. Het symbool van het oog bracht geluk en gaf bescherming tegen onheil. Ook vandaag heeft het “Oog van Horus” een krachtige uitstraling en is zichtbaar in talloze sieraden, kunstwerken, ontwerpen, drukwerken en waardepapieren. In de medische wereld wordt het Egyptische symbool gebruikt boven recepten. Reeds eeuwen lang gebruiken artsen het symbool, vereenvoudigd tot een R met een streepje door de voet, boven hun recepten.

Naast het gebruik van het symbool van Horus op bankbiljetten en andere waardepapieren en documenten vinden we dit wonderlijke kenmerk vaak terug op de veelal prachtig ontworpen postzegels. Diverse postadministraties maakten al meerdere malen gebruik van “Oog van Horus” op hun ontwerpen. In de thematische postzegel collectie “Het Oog” verzamelen wij alle uitgekomen postzegels, waarop het oog als symbool voor zien & waarnemen is afgebeeld. Ons artikel over “Het Oog van Horus” is geïllustreerd met enkele voorbeelden uit de omvangrijke en leerzame collectie. De thematische postzegel collectie “Het Oog” wordt ondersteund met overzichtsbladen van alle bij ons bekende ontwerpen.

Voor het samenstellen van dit artikel is dankbaar gebruik gemaakt van de inhoud van het boekje “An Oracle of Ancient Egypt – The Eye of Horus” van David Lawson.