Het subversieve karakter van surrealisme in een expositie

Het 100-jarig bestaan van het surrealisme als kunststroming was voor het CAP/museum voor Schone Kunsten van Bergen (Mons) ook aanleiding om een expositie met surrealistische kunstwerken te organiseren. De expositie verkent deze fascinerende en soms geruchtmakende kunststroming vanuit een compleet nieuwe invalshoek: het ontwrichtende object en zijn impact op onze samenleving. Onder de titel “Surrealisme: de werkelijkheid dooreengeschud” biedt deze expositie nog tot en met 16 februari 2025 een chronologische en thematische kunstreis door de geschiedenis van het object binnen het surrealisme van de jaren 1920 en 1930, in zowel driedimensionale uitvoeringen als op het gebied van poëzie, schilderkunst, collage, fotografie en film.

Surrealisme: de werkelijkheid dooreengeschud

Het surrealistische object wordt vervolgens geconfronteerd met nieuwe stromingen vanaf de jaren 1960, die eveneens het object centraal plaatsen. Het in 1924 in Parijs publiceren van het door André Breton opgestelde “Manifest van het Surrealisme” is het begin van een nieuwe kunststroming die de wereld van de kunst deed trillen op haar grondvesten. In 1930 verscheen zijn “Tweede manifest van het surrealisme”. Breton schreef ook een derde manifest, maar dit is nooit uitgegeven.

Bretons manifesten worden gezien als de intellectuele basis van het surrealisme, een kunststroming in zowel de schilderkunst, literatuur als fotografie. André Breton benoemde het surrealisme als een techniek waar de oerinstincten de bovenhand nemen, en het bewuste daarbij wordt uitgeschakeld. Aan het manifest ging een controverse vooraf. Hij verklaarde namelijk dat het symbolisme en kubisme achterhaalde kunststromingen waren. Een voorloper van het surrealisme was de eerdere dada-beweging in Parijs.

De expositie biedt kijkers een reflectie op het visuele subversieve karakter van het surrealisme - wat ook de kern ervan was - en hoe dit vandaag kan worden getoond. De spots worden gericht op de relatie tussen het object en de kunst en tussen het object en de commercie ervan. Ook is ingegaan op de wisselwerking tussen object en lichaam en op de rol van vrouwen. Werk van meer dan 30 kunstenaars uit het Belgische surrealisme geven een beeld van het surrealisme in België. Het museum toont werk van onder andere de kunstenaars Marcel Mariën, Paul Nougé, Rachel Baes, René Magritte en Jane Graverol.

CAP/museum voor Schone Kunsten, Rue Neuve 8, B-7000 Bergen (Mons), www.cap.mons.be.