Hologrammen komen vaker voor in nieuwe toepassingen

Hologrammen en hun veelzijdige toepassingen zijn bij het grote publiek al bekend sinds de jaren vanaf 1960 en hebben een vaste plaats verworven in de wetenschap, techniek, consumentenproducten, kunst, cultuur en in onze maatschappij. De basis voor de huidige holografie, en haar zichtbare en voor het menselijk oog onzichtbare toepassingen, werd in 1947 gelegd door de Hongaars-Britse natuurkundige Dennis Gabor (1900-1979). In die tijd was Gabor in dienst van het bedrijf British Thomson-Houston Company in Rugby, Engeland. Een jaar later publiceerde hij de resultaten van zijn jarenlange onderzoeken en experimenten rondom zijn geesteskind van de kathodestraal oscilloscoop, de opgebouwde kennis over de elektronen microscoop en zijn toevallige ontdekking van het ontstaan van een driedimensionale tekst.

Holograms

Hoe uiteindelijk alle ontdekkingen en inspanningen van Dennis Gabor hebben geleid tot het ontstaan van de allereerste vormen van holografie is op een voortreffelijke en gedetailleerde wijze beschreven in het nieuwe boek “Holograms” door Sean F. Johnston, verbonden aan de Universiteit van Glasgow. Dennis Gabor (in het Hon-gaars Dénes Gábor) wordt algemeen beschouwd als de uitvinder van de holografie en ontving voor zijn uitvinding in 1971 de Nobelprijs voor de Natuurkunde. Het informatieve lees-, leer- en bronnenboek geeft door een culturele en historische bril alle feiten, gebeurtenissen, technische en economische ontwikkelingen weer van de holografie. De auteur maakte gebruik van vooraanstaande referentiebronnen uit het vak van driedimensionale beeldtechnieken en de nationale en internationale promotie, productie en verkoop van hologrammen.

Hologrammen met magische beelden, die zelfs de indruk van een beweging konden geven, maakten vooral in de 60-er en 70-er jaren grote indruk op het bezoekende publiek bij exposities en evenementen. Op de consumentenmarkt werden sieraden met holografische voorstellingen aangeboden en in het bedrijfsleven werden hologrammen gebruikt als publiekstrekkers. Al snel werd de kracht van hologrammen ontdekt voor het beveiligen van waardepapieren, documenten, identiteitskaarten, paspoorten en in de 80-er jaren zelfs voor het beveiligen van bankbiljetten. Ook op postzegels verschenen er steeds meer hologrammen en holografische folie. Uitgevers van tijdschriften en boeken ontdekten al snel dat een hologram op het titelblad de uitgave een extra aantrekkelijke uitstraling gaf, waardoor de verkoop toe nam.

Dennis Gabor ontvangt uit handen van de koning van Zweden de Nobelprijs voor de Natuurkunde.

Meerdere kunstenaars kozen voor het gebruik van holografie en hologrammen om kunstwerken te realiseren. De fascinerende en driedimensionale beelden in de hologrammen zorgden geregeld voor verbazende blikken bij bezoekers. De auteur van het boek neemt lezers mee op zijn verkenning naar de vooral in het begin van de holografie geheimzinnige achtergronden hoe een hologram wordt gerealiseerd. De uiteindelijk ontstane openheid van de markt voor holografie rond de 80-er jaren bracht tientallen internationaal operende kunstenaars voort en er was plaats voor tientallen bedrijven voor het fabriceren van 2D/3D- en 3D-hologrammen en holografische producten. De belangstelling voor holografie nam af in 90-er jaren en bedrijven zochten naar nieuwe afzetgebieden en vonden die in de beveiligingsmarkt tegen namaak van producten, documenten en waardepapieren.

Er ontstond een “booming-business” door de vraag naar hologrammen op bankbiljetten, verpakking en op kostbare producten. In zijn inleiding verklaart de auteur zijn keuze voor een culturele en historische benadering van holografie en de beeldcultuur van het hologram. In het eerste deel beschrijft hij de geschiedenis van het fotografische beeld en de 3D stereofotografie. Daarna volgt de ontwikkeling van 3D-TV en staat de magie van de “moderne illusie” van het hologram centraal. Pas na het ontwikkelen van een passende laserlichtbron, speciale 3D-opname- en weergavemethoden en lichtgevoelig materiaal kwam de productie van 3D-hologrammen serieus op gang en werd de fantasie van het publiek geprikkeld en geactiveerd. Het boek toont meerdere voorbeelden ervan. Alle aspecten uit de boeiende wereld van de holografie zijn uitgebreid besproken. Een literatuurlijst en trefwoordenregister sluiten dit informatieve bronnenboek af. Een zeer interessante uitgave voor liefhebbers van holografie en voor personen die professioneel werken met holografie.

ISBN 978-0-19-871276-3, “Holograms”, Sean F. Johnston, Oxford University Press, 2015, 272 pagina’s.