Honoré Daumier staat in de schijnwerper

In het Max Liebermann Haus in Berlijn is tot en met 2 juni 2013 veel grafisch werk te bewonderen van één van de belangrijkste vertegenwoordigers van de getekende spot en satire uit de 19e eeuw. De Franse tekenaar en kunstenaar Honoré Daumier staat midden in de belangstelling bij vele musea, instituten, uitgevers, verzamelaars en kunstliefhebbers.

Daumier ist Ungeheuer!

Zijn tekeningen voor enkele satirische kranten zijn beroemd en berucht. Vooral bij de politiek betrokken personen werd de spanning van de nieuwe uitgaven van de kranten sterk gevoeld. De Duitse kunstenaar Max Liebermann noemde Daumier een groot genie en de meester van de spotprent. Honoré Daumier (1808-1879) tekende duizenden prenten, die als litho’s ook in de handel kwamen en door verzamelaars werden gekocht.

Daumier tekende ook het gewone leven in Parijs en stelde de donkere kanten van het volk aan de orde. Zijn prenten en zijn teksten zijn fenomenaal en van super kwaliteit. Zowel in de expositie als in het prachtige bijbehorende boek komen vooral ook zijn olieverf schilderijen voor het voetlicht en laten zijn veelzijdigheid zien als tekenaar en maker van beeldjes in brons met voor die tijd gezichten van bekende personen. Voor zijn scherpe prenten en teksten zat Daumier een poosje in de gevangenis Hij beledigde koning Louis-Philippe en een eerste aanzet voor censuur werd merkbaar.

Hij blijft echter uiterst kritisch en tekent gewoon zijn bekende spotprenten voor de kranten La Caricature en Charivari. Maar zijn litho’s verschijnen ook in vele andere kranten en tijdschriften als Physiologies. Het boek geeft in meerdere essays hoe de Duitse verzamelaars enthousiast werden voor de spotprenten van Daumier. Daarna is er veel aandacht voor de verschillende soorten prenten, schilderijen, sculpturen, schetsen en een overzicht van publicaties waarin zijn illustraties zijn opgenomen. Een uitgebreide chronologie en een beeld van de voornaamste literatuur met teksten en afbeeldingen van Daumier sluiten het goed verzorgde informatieve boek af.

In 1860 komt er een ommekeer in het tot dan toe rijke leven van Daumier. Hij wordt ontslagen als medewerker van Charivari en lijdt een arm bestaan. Dankzij kleine opdrachten komt er wat geld op de plank en wordt hij financieel geholpen door een verzamelaar. In 1877 ondergaat Daumier een zware oogoperatie en de oogarts geeft aan dat hij niet meer mag werken. Een jaar later krijgt hij dankzij een comité van 30 kunstenaars en schrijvers een retrospectief aangeboden in een galerie. Helaas eindigt de expositie met een nadelig saldo. Zijn werk is nog altijd verrassend actueel.

ISBN 978-3-89479-774-4, “Daumier ist Ungeheuer!”, Claude Keisch, Nicolai-Verlag, 2013, 254 pagina’s