Leerzame modellen in museumcollectie

In de tentoonstelling “Topmodellen in onderzoek en onderwijs” toonde het Museum Boerhaave Leiden een bonte verzameling vernuftige voorwerpen en modellen die in de laatste vier eeuwen zijn gemaakt om antwoord te geven op de meest uiteenlopende vragen. Naast inventieve meesterwerkjes uit de wetenschap en techniek waren er antieke modellen van Japanse ambachten en anatomische modellen uit het medisch onderwijs aanwezig.

Topmodellen in onderzoek en onderwijs

Dankzij modellen van koeienogen kunnen studenten oefenen op een oogoperatie. De expositie toonde modellen, die op een aangepaste en veelzijdige wijze de werkelijkheid presenteren, door die te vergroten, te verkleinen, of bepaalde delen weg te laten of juist toe te voegen. Deze afspiegelingen van de werkelijkheid speelden de hoofdrol in de tentoonstelling. Iets wat in het echt te ingewikkeld is om te bestuderen werd in één oogopslag door een model duidelijk gedemonstreerd.

Zo is in een astronomisch model uit het jaar 1600 de beweging van de zon, de maan en de aarde teruggebracht tot enkele bewegende messing ringen. Natuurlijk is het gebruik van een model niet altijd zaligmakend. De kleine albasten Toren van Pisa is snoezig om te zien, maar heeft de raadsels rondom deze scheve toren nimmer opgelost. In de bij deze uiterst educatieve expositie verschenen catalogus wordt het veelzijdige gebruik van modellen besproken en geïllustreerd aan de hand van tien topmodellen die in de tentoonstelling stonden opgesteld.

De auteur en tevens samensteller van de expositie beschrijft allereerst het fenomeen model, de geschiedenis en het gebruik ervan in opleidingen en bij onderzoek. In de twintigste eeuw heeft het toepassen van driedimensionale modellen een hoge vlucht genomen. De rol van het driedimensionale model lijkt door de komst van de computer misschien uitgespeeld, maar schijn bedriegt. In de expositie kregen de bezoekers daarvan meerdere bewijzen. Van alle andere modellen is alleen een compacte beschrijving opgenomen. De geïllustreerde catalogus is een zeer waardevolle en leerzame aanvulling op het concept van deze expositie.

ISBN 90 6292 152 3, “Topmodellen in onderzoek en onderwijs”, Trienke M. van der Spek, Museum Boerhaave Leiden, 2005, 44 pagina’s.

Museum Boerhaave Leiden, Lange St. Agnietenstraat 10, 2312 WC Leiden, www.museumboerhaave.nl.