Lees mee met de leerzame Braillepostzegels

De 200e geboortedag van Louis Braille (1809-1852) is in de gehele wereld een aanleiding om hem en zijn uitvinding van het brailleschrift in het zonnetje te zetten en bijzondere aandacht te besteden aan het leesschrift voor blinden. Het is tevens 180 jaar geleden dat het brailleschrift voor het eerst een erkende toepassing kreeg en al zeer snel een wereldtaal werd voor blinden. Deze feiten waren voor TNT Post aanleiding om eens flink uit te pakken op het gebied van de filatelie. Postzegelverzamelaars werden daarom verrast op een fraai velletje met twaalf verschillende Braillepostzegels. De 12 frankeer geldige Louis Braillepostzegels van elk 44 eurocent in een groot formaat velletje, bevatten elk drie Nederlandse woordjes van vijf, vier of drie letters, waarvan er telkens twee nauwelijks voor ziende personen zichtbaar zijn.

Thematische postzegels geven gerichte informatie

Willen ziende personen toch de woordjes lezen dan moet de postzegel of het velletje tegen het licht gehouden worden. Daarmee zijn de ontbrekende letters in de woordjes op de voorzijde zichtbaar en kunnen deze woordjes als bravo, kus, extra en hulde volledig gelezen worden. Voor blinde personen met kennis en ervaring van het brailleschrift zijn de woordjes direct tastbaar te lezen door de reliëfdruk. Voor de geïnteresseerde lezers en verzamelaars van postzegels in het uitgebreide maar zeer boeiende en leerzame themagebied Zien, Waarnemen en Oogheelkunde heeft de ontwerper van de Braillepostzegels op de rand van het blokje bij het ons bekende alfabet ook de Braillecodering afgedrukt.

Zo hebben ziende, slechtziende en blinde personen een fascinerend filatelistisch hoogstandje in handen. De ontwerper en de opdrachtgever hebben uitstekend werk verricht. Zij zorgen ervoor dat ziende en blinde personen tot elkaar kunnen komen door dit veelvoudig filatelistisch ontwerp, dat de titel “Lees mee” kreeg. Ook andere postbedrijven gaven Braillepostzegels uit. Louis Braille werd geboren op 4 januari 1809 in het Franse plaatsje Couvray, in de omgeving van Parijs. Toen Louis drie jaar was, verwondde hij zichzelf met een scherp voorwerp aan één van zijn ogen tijdens het spelen in de zadelmakerij van zijn vader Simon-René Braille. Door de slechte hygiëne en onvoldoende medische kennis leidde de verzorging van de wond tot een ontsteking aan het beschadigde oog, die na een korte periode ook nog het andere gezonde oog aantastte.

De nog jonge Louis werd door deze ontstekingen totaal blind. Als 10-jarige jongen ging Louis Braille in 1819 naar het Parijse blindeninstituut. Dit blindeninstituut is opgericht in 1784 door Valentin Haüy (1745-1822) en bestaat tegenwoordig nog steeds als blindenschool onder de naam van de oprichter. In de tijd van Louis Braille leerde men blinde leerlingen te lezen aan de hand van voelbare letters die uitstaken op gedroogd papier. Dit waren echter loodzware boeken met dik papier. De letters waren ondanks hun tactiele vormgeving moeilijk te herkennen voor de blinde leerlingen. Het schrift dat Louis Braille uiteindelijk bedacht is gebaseerd op het zogenoemde “nachtschrift” van Charles Barbier de la Serre een Franse legerkapitein die een systeem had bedacht om soldaten in het duister geheime codes te laten lezen.

Hij ontwikkelde daarvoor een voelbaar reliëfschrift gebaseerd op streepjes en punten. Louis Braille was al van jongs af aan bezig met het vinden van een beter systeem om te kunnen lezen. Het door Charles Barbier de la Serre (1767-1841) bedachte systeem bleek na oefening ook voor blinden bruikbaar te zijn. Louis ontdekte al gauw een paar onvolkomenheden aan het systeem van Barbier. Het aantal gebruikte punten was bijvoorbeeld te groot om in één keer af te tasten en hij bewerkte en vereenvoudigde het naar een 6-puntenpatroon waardoor het nog beter geschikt werd voor het aftasten door blinden.

Louis leerde het schrift aan zijn medeleerlingen en al snel “schreven” zij elkaar in hun nieuwe “geheimtaal”. De ziende leraren op de school waren hier niet zo blij mee. Zij konden namelijk het voelbare schrift zelf niet lezen. Toen Louis Braille 16 jaar oud was, presenteerde hij zijn nieuwe braille- alfabet op school. Hij had 63 manieren gevonden voor het gebruik van een cel bestaande uit zes punten. De ziende leraren waren het er niet mee eens om dit nieuwe puntschrift te introduceren op het instituut. Louis Braille was ook een man van vele talenten. Naast een uitstekende leerling, blonk hij vooral muzikaal uit. Hij bespeelde diverse orgels van kerken in Parijs. Hij werd leraar op zijn instituut en gaf les in algebra, grammatica, muziek en aardrijkskunde. In 1828 bedacht hij een systeem om het muziekschrift om te zetten naar een puntensysteem en in 1834 mocht hij het “puntenschrift” tonen tijdens een industrietentoonstelling in Parijs.

Louis Braille stierf op 6 januari 1852 op 43-jarige leeftijd aan de gevolgen van tuberculose en werd begraven op het kleine kerkhof van zijn geboorteplaats Coupvray. Zijn grafsteen is nog altijd terug te vinden en zijn geboortehuis is een museum geworden. Twee jaar na zijn dood werd het brailleschrift officieel erkend door het instituut als volwaardige lees- en schrijftaal voor blinden. In 1873 werd het leesboek “De geschiedenis van Frankrijk” in brailleschrift gedrukt. In 1952 werd zijn stoffelijk overschot opgegraven en overgebracht naar het Panthéon in Parijs. Het beroemde schrift van Louis Braille is sinds de uitvinding niet veranderd en wordt nog steeds door blinden over de hele wereld gebruikt om zelfstandig te kunnen lezen en schrijven. Op de websites www.louisbraille.nl en www.brailleliga.be vindt u gegevens over de activiteiten in het Louis Braillejaar.