Magische optica biedt sensatie en opwinding

De expositie “Blickmaschinen” in het Museum voor Hedendaagse Kunst in Siegen (D) vertelde alles over de historie van beelden en de ontwikkelingen in de beeldcultuur. Aan de hand van ruim 100 kunstwerken, sculpturen en installaties van 40 hedendaagse kunstenaars en met meer dan 200 optische apparaten en optisch speelgoed uit de gerenommeerde historische collecties van de filmmaker Werner Nekes uit Mühlheim/Ruhr (D) werd de fascinerende ontwikkeling van het beeld getoond aan de bezoekers.

Blickmaschinen

De combinatie van de vele zeer waardevolle historische stukken, met veel modernere apparaten, films en foto’s, schilderijen, installaties, tekeningen, sculpturen en objecten uit de tweede helft van de 20e eeuw leverde een complete en fascinerende expositie op. Merkwaardige sculpturen, stereoscopische kijkers, toverlantaarns, anamorfosen, schaduwprojecties en de werkende filmtrommels verbazen en betoveren elke bezoeker, zoals zij ook al deden in het verleden op straat en in de theaters. Niemand van ons reageert nog vol opwinding bij het zien van rokende beelden en een zwevende duivel tijdens de ouderwetse show met de toverlantaarn.

Toch reageerden de toeschouwers bij deze shows in de 19e eeuw nog hysterisch op het tonen van stilstaande en bewegende beelden. De moderne mens is echter weer enthousiast bij het zien van de historische voorstellingen die in de speciale theaters regelmatig plaatsvinden. Het is trouwens verbazend om te ervaren hoeveel personen de voorstellingen willen bijwonen. Er is bij het publiek aandacht voor de historie van magische beelden, optische illusies en vele andere optische fenomenen. Ook meerdere kunstenaars laten in hun werk en soms in hun gehele oeuvre deze belangstelling duidelijk zien.

Zij zijn gefascineerd geraakt door de oorspronkelijke beeldtechnieken en werken dat thema op een creatieve manier uit. Daarbij maken zij niet meer gebruik van de antieke of ouderwetse apparaten en technieken, maar vertalen zij hun creatieve ontwerpen met gebruik van moderne hulpmiddelen als foto-, film- en videoapparaten, digitale camera’s of computers tot nieuwe aantrekkelijke kunstinstallaties en voorstellingen. Daarmee sluit deze specifieke vorm van moderne mediakunst aan op een nostalgie van de eenvoud van vroeger. De plaatjes en beeldvormen zijn wel perfecter van kwaliteit en worden zonder enige hapering getoond.

Licht, kleur en schaduw zijn de hoofdonderdelen in deze voorstellingen en staan de technieken om deze nieuwe beelden te tonen centraal. Deze vaak innovatieve kunstmiddelen en de aantrekkelijke authentieke magische optica vormen een fantastisch concept voor veel kijkplezier in meerdere zalen en aantrekkelijke ruimten van het museum in Siegen. De aantrekkelijke collectie met Magische Optica van Werner Nekes staat daarbij altijd borg voor het succes van de tentoonstelling “Blickmaschinen”.

De samenstellers van de mooie, leerzame en vooral vermakelijke expositie hebben werk van onder andere de kunstenaars Dennis Adams, Olafur Eliasson, Douglas Gordon, Rodney Graham, Sigmar Polke, William Kentridge, Alfons Schilling, Mischa Kuball, Pipilotti Rist, Thomas Ruff, Ed Ruscha en vele anderen aan het
concept toegevoegd. In het Museum voor Hedendaagse Kunst in Siegen was de expositie tot en met 10 mei 2009 te bezichtigen en te ervaren. Aansluitend was de expositie dan te zien in C3 Center for Culture & Communication Foundation in de Kunsthal Boedapest en daarna in het Centro Andaluz de Arte Contemporáneo in Sevilla. Het bijbehorende symposium “Blickmaschinen” vond plaats in het museum. Internationaal vermaarde kunstenaars en wetenschappers bespraken de historische posities en de huidige stand van zaken in onze visuele waarneming en het realiseren en presenteren van beelden.

Meerdere museale opstellingen werden gezamenlijk beoordeeld en besproken. Een rijk geïllustreerde catalogus met afbeeldingen en beschrijvingen van alle stukken en opstellingen in de expositie is zeker te zien als een zeer waardevol boek en als kunstdocument voor liefhebbers en verzamelaars van de boeiende magische optica, kinetische kunst en de historische ontwikkeling van de beeld- en presentatietechnieken.

ISBN 978-3-8321-9186-3, “Blickmaschinen”, Nike Bätzner, Werner Nekes en Eva Schmidt, DuMont Buchverlag, 2008, 320 pagina’s.

Museum für Gegenwartskunst Siegen, Unteres Schloss 1, D-57072 Siegen, www.mgk-siegen.de.