Naar Egypte! De reizen van Max Slevogt en Paul Klee

Egypte, het land van farao’s en piramiden, fascineert de mens al duizenden jaren. Na de veldtocht van Napoleon in de periode van de eeuwwisseling van de 18e naar de 19e eeuw werd het land aan de Nijl één van de meest bezochte doelen voor vormings- en cultuurreizen. Kunstenaars zijn tevens zeer geïnteresseerd in het bijzondere landschap en het fascinerende daglicht van de opkomende en ondergaande zon.

Paul Klee und Max Slevogt. Die Reise nach Ägypten

Magie, historie en avontuur zijn de belangrijkste elementen, die bezoekers willen vinden in het aloude Egypte. Twee beroemde kunstenaars, Max Slevogt en Paul Klee, lieten zich op kunstzinnige wijze inspireren door de natuurlijke omgeving, de cultuur, de dagelijkse bezigheden en de daar levende mensen. Max Slevogt (1868-1932) reisde als eerste met een gezelschap naar Egypte in 1914. Hij bezocht diverse bezienswaardigheden en legde veel indrukken vast op doek, schetsbladen, in een dagboek en op de gevoelige plaat.

Zijn werk uit die tijd is van bijzondere waarde door het gebruik van verrassende kleuren en verbazingwekkende beeldcomposities. Vijftien jaar later reist Paul Klee (1879-1940) alleen met zijn schilderuitrusting en zijn fototoestel via dezelfde route als Slevogt van Alexandrië via Caïro en Luxor naar Assuan. Zijn reis vond plaats in een veranderend politiek klimaat in een onafhankelijk geworden Egypte. Beide kunstenaars kenden de cultuur van het oorspronkelijke Egypte vooral door meerdere exposities in eigen land en door de objecten en voorwerpen verkregen vanuit Duitse opgravingen.

In het moderne museum K20 vindt nog tot en met 4 januari 2015 de dubbele expositie “Nach Ägypten! Die Reisen von Max Slevogt und Paul Klee” plaats. Ruim 130 schilderijen, aquarellen en tekeningen, die in samenhang met hun reizen ontstaan zijn, laten bezoekers genieten van kunst en geven een beeld van de stijlovergang van het impressionisme naar de klassieke moderne kunst, juist in de periode van de twee reizen. Dankzij ruime ondersteuning vanuit binnen- en buitenlandse musea en door meerdere privéverzamelaars is een hoogwaardige tentoonstelling ontstaan in samenwerking met medewerkers van de Staatliche Kunstsammlungen Dresden en met Galerie Neue Meister in Dresden.

Historische foto’s en documenten uit die periode vullen de presentaties van de werken aan. De specifieke werken in relatie tot de reizen naar Egypte zijn tevens aangevuld met eerder en later werk van beide kunstenaars. Voor bezoekers en andere liefhebbers van kunst is een prachtige set van twee kunstboeken beschikbaar voor een aantrekkelijke museumprijs. Extra interessant zijn telkens de combinaties van plaatselijk gemaakte foto’s en het kunstwerk, dat Slevogt daaruit realiseerde.

De Nijl bij Assuan, Max Slevogt, 1914, olieverf op doek, 73,5 x 96 cm, Staatliche Kunstsammlungen Dresden, Galerie Neue Meister, Dresden.

Het kunstboek van Paul Klee geeft ook een beeld van zijn gevoerde correspondentie met het thuisfront en zijn aantekeningen in de agenda in de vorm van een dagboek. Alle werken in beide exposities zijn afgebeeld en besproken in de mooie boeken. Paul Klee kocht ook veel ansichtkaarten voor zijn berichten uit het zonnige Egypte naar zijn vrienden en familie in Duitsland. Eerder maakte Klee een reis naar Tunesië. Die studie- en oriëntatiereis vond plaats in april 1914.

Het was ook de periode waarin hij zich liet inspireren door de wijsheid en kunst van Robert Delaunay. Zijn gebruik van kleuren heeft een doorbraak veroorzaakt in het werk van Paul Klee. Het boek geeft daarvan prachtige voorbeelden. In de sfeervolle ambiance van de expositiezalen komen de uiterst kostbare en kwetsbare kunstwerken bijzonder tot hun recht. Ook de geschiedenis van Egypte is besproken. In het museum is tevens voor bezoekers een compacte publicatie beschikbaar met verklaringen over de werken en thema’s.

ISBN 978-3-95498-079-6, “Paul Klee. Die Reise nach Ägypten en Max Slevogt. Die Reise nach Ägypten”, Andreas Dehmer, Kunstsammlung NRW, 2014, 2 boeken met 352 pagina’s.

Museum K20 Grabbeplatz, Grabbeplatz 5, D-40213 Düsseldorf, www.kunstsammlung.de.