Neuropsychologie van het waarnemen

De inhoud van het studieboek “The Neuropsychology of Vision” beschrijft een reeks van nieuwe feiten uit gericht onderzoek in het vakgebied neuropsychologie en geeft de lezer een beeld van de state-of-the-art in de praktische toepassing van de visuele neuropsychologie. De samenstellers maakten gebruik van de aangetoonde deskundigheid van vooraanstaande wetenschappers in het vakgebied van de visuele waarneming. Het studiemateriaal over de neuropsychologische zijde van de visuele waarneming vangt aan met de behandeling van de neurale basis van de visuele perceptie.

The Neuropsychology of Vision

De auteurs van dit gedeelte beschrijven zelfs de werking van de enkele neuron in de hersenen bij het verwerken van visuele prikkels. Zij verwijzen daarbij ook naar de resultaten van eerder onderzoek. De gedetailleerde gegevens zijn onder meer verkregen uit proeven en onderzoeken bij dieren, zoals die bij een kat en een aap. Er wordt ingegaan op de resultaten van onderzoek van gegevens, die verkregen zijn uit hersenonderzoek door gebruik te maken van technieken als elektro-encefalogram EEG, van positron emissie tomografie PET of van functionele magnetische resonantie beeldopnamen fMRI.

Proeven met snel flikkerende LED’s met lichtpulsen tussen 400 en 700 ms gaven veel kennis over het neurale netwerk en het transport van prikkels naar de visuele cortex. Verrassende resultaten werden verkregen bij gezichtsherkenning. In dit wetenschappelijke studieboek worden tevens onderwerpen over de perceptie van beweging, het bewegen van onze ogen en het lezen van teksten behandeld. Het verschijnsel nabeeld speelt daarbij een rol. De techniek van fMRI wordt ook toegepast bij onderzoek naar oogbewegingen bij het lezen en het verschijnsel van dyslexie.

In het laatste gedeelte van dit gedetailleerde en fundamentele studieboek behandelen de auteurs een aantal veel voorkomende en vaak als hinderlijk ervaren afwijkingen in de visuele waarneming. De auteur van dit hoofdstuk bespreekt het verschijnsel van het complete verlies van het zicht, de algehele blindheid, en beschrijft het verlies van delen van ons gezichtsvermogen. Er zijn meerdere meetmethoden beschikbaar om de vorm en mate waarin deze afwijking is opgetreden, worden vastgesteld. Het zien als proces bestaat volgens de auteur uit ruim 40 of zelfs meer dan 50 samenhangende partjes.

Het exact vaststellen van de afwijking is daardoor een zeer gecompliceerd onderdeel van de oogheelkunde. De auteur heeft ook aandacht voor “positieve” symptomen zoals illusies en hallucinaties. Het waarnemen van kleur en het complete visuele netwerk is uitgebreid onderzocht. De resultaten van recent onderzoek en de constateringen van afwijkingen zijn geanalyseerd en toegelicht. In alle hoofdstukken en bij specifieke onderwerpen wordt telkens verwezen naar de nieuwste technieken, die gebruikt worden bij het meten van hersenactiviteiten.

Een aantal illustraties zijn in kleur afgebeeld. Elk hoofdstuk geeft een uitgebreide lijst met aanvullend studiemateriaal. Een register met trefwoorden sluit dit wetenschappelijke studieboek ad. De inhoud is aan te bevelen voor iedereen die werkzaam is in de oogheelkunde, in het fundamentele onderzoek van de visuele perceptie en voor studerenden in de bijbehorende vakgebieden.

ISBN 0 19 850582 5, “The Neuropsychology of Vision”, Manfred Fahle en Mark Greenlee, Oxford University Press, 2003, 344 pagina’s.