Optische irritaties en visuele manipulaties

Niet alles wat wij denken waar te nemen, komt met de werkelijkheid overeen of met onze waarneming van de realiteit. Beeldmateriaal in de vorm van een schilderij, een tekening, een foto of een bewerkte digitale prent construeert meer onze voorstelling van de werkelijkheid, dan de werkelijkheid zelf en geeft de kaders, waarin wij de visuele realiteit ervaren. Of wij onze ogen werkelijk moeten of kunnen vertrouwen wordt op een bijzondere manier uitgebeeld in de omvangrijke collectie van kunstwerken van de industrieel en verzamelaar Reinhold Würth.

Täuschungsmanöver

De Collectie Würth is terecht één van de rijkste kunstcollecties in de wereld. In de met succes beëindigde expositie “Täuschungsmanöver” in het museum Kunsthalle Würth maakten de bezoekers kennis met kunstwerken uit de collectie waarmee ons oog wat moeite heeft om het beeld volledig te begrijpen. De Collectie Würth bevat een diversiteit aan schilderwerken en andere vormen van kunstuitingen, waarop telkens een optische illusie of een merkwaardig optisch verschijnsel te zien is. De thematische benadering stond centraal in de tentoonstelling en geeft ook de interessante en kleurrijk geïllustreerde catalogus een bijzonder leerzame en kunstzinnige waarde.

Het onderwerp Gezichtsbedrog in de Collectie Würth bevat schilderijen, tekeningen, objecten en collages van beroemde kunstenaars. In het inleidende artikel “Van feiten tot fictie” geeft de auteur een beeld over de boeiende ontwikkelingen in dit specifieke kunstthema. Een thema dat een hoge aantrekkingskracht heeft bij vele hedendaagse kunstenaars. Maar ook uit de oudheid getuigen vele kunstuitingen van belangstelling voor het verschijnsel van het optisch bedrog in de kunst.

Het artikel is onder andere geïllustreerd door kunst van Jan Vredeman de Vries, Gerhard Richter, René Magritte, Karl Gerstner en Piet Mondriaan. Alle werken in de expositie zijn uitvoerig beschreven en in beeld gebracht. Over de kunstenaar is een compact beeld gegeven over de specifieke keuze voor het spel tussen het eindresultaat van de kunstenaar en de kijker naar dit resultaat. Veel werk heeft namelijk als specifiek doel de kijker op het verkeerde been te zetten. Meerdere kunstenaars zijn daarin op een verrassende wijze in geslaagd.

De catalogus bevat werken van onder andere de kunstenaars Yaacov Agam, Victor Vasarely, Max Bill, Jan Peter Tripp, Max Ernst, Carlos Cruz-Diez, Patrick Hughes, Karl Gerstner, Andy Warhol en Josef Albers. De catalogus sluit af met een kleine biografie van elke kunstenaar. Voor liefhebbers van het thema “Optisch bedrog in de Kunst” en voor studenten kunstonderwijs is de catalogus een uiterst waardevolle bron van informatie, studie en inspiratie.

ISBN 3 89929 072 0, “Täuschungsmanöver”, C. Sylvia Weber en Beate Elsen-Schwedler, Swiridoff Verlag, 2006, 160 pagina’s.