Philipp Otto Runge bracht in de kunst kleur tot leven

De schilder Philipp Otto Runge, geboren in Wolgast op 23 juli 1777 en overleden in Hamburg op 2 december 1810, leefde en maakte zijn kunstwerken in de periode van de romantiek. De romantiek is een culturele stroming in de Westerse cultuur, die zich aan het einde van de 18e eeuw en het begin van de 19e eeuw deed gelden in de kunst en het intellectuele leven van met name Duitsland, Frankrijk en Engeland.

Kleurenbol van Runge

Het gevoel en de verbeelding worden dan erg belangrijk geacht en ervaren. Hierdoor kon de mythe van de kunstenaar zich in zijn kunstwerken ontwikkelen. Wanneer in Duitsland de romantiek sterk aanslaat en vele kunstenaars de weg zoeken naar het sublieme in de creatie van mystiek geïnspireerde werken, is dit voor Runge de nieuwe weg naar de eigen herkenning.

Zijn kennismaking met het werk van de schrijver Ludwig Tieck geldt voor Runge als de doorbraak. De romantische periode was een creatieve reactie op de boeiende periode van de Verlichting. Dromen van volmaaktheid werden door kunstenaars omgezet in kunstzinnige uitingen. Andere beroemde kunstzinnige tijdgenoten zijn Caspar David Friedrich, Johann Wolfgang von Goethe, Nicolas Poussin, William Turner, William Blake, John Constable en Claude Gellée. De bloeiperiode van de romantiek liep van circa 1795 tot circa 1848 en is niet zozeer te beschouwen als stijlperiode, maar eerder als geestesstroming. Op zoek naar de schoonheid schept Runge een eigen symbolentaal: een ideale wereld waar bloemen, kinderen en een sierlijk lijnenspel elkaar afwisselen als ware het een Gouden Tijdperk waar altijd kinderen zijn. Hij slaagt er nauwelijks in iets “af” te maken, maar zijn schilderij “Tijden van de dag” is een van de meest volmaakt romantische werken die hij ooit heeft gemaakt. Juist omdat het niet ‘af’ is gemaakt en in de projectfase is blijven steken, toont dit werk het idealistische karakter van romantische kunst duidelijk.

Al als kind was Philipp erg ziekelijk en moest vaak lessen op school verzuimen. Van zijn moeder leerde hij het knippen van silhouetten en beoefende deze kunst zijn leven lang. In 1801 ontmoette hij in het Duitse Dresden de kunstenaar Caspar David Friedrich en zijn latere vrouw. Bij een bezoek aan Weimar in 1803 sprak hij met Johann Wolfgang von Goethe en door hun gezamenlijke interesse voor kunst en kleur raakte hij bevriend met Goethe.

In 1804 trouwde hij met Pauline Bassenge en zij vestigden zich in Hamburg, maar al snel verhuisden zij voor enkele jaren naar zijn geboorteplaats vanwege zijn angst voor de belegering door de troepen van Napoleon in Hamburg. In het jaar 1807 ontwikkelde hij een concept voor een kleurenbol met kleurrangschikking naar harmonie en onderlinge verhoudingen en schreef meerdere teksten daarover. Een jaar later volgden ook zijn publicaties over kleurcirkels. Zijn vriend Johannes Wolfgang von Goethe beoordeelde zijn theorie, beschrijvingen en vele kleurrijke illustraties voordat alle gegevens in 1810 werden gepubliceerd en schreef erover in zijn werk “Zur Farbenlehre” (1810). Philipp Otto Runge overleed op 33-jarige leeftijd aan de gevolgen van tuberculose.

Inspiratie door Wikipedia.

Afb. Subtractieve kleurmenging (pigmenten) en additieve kleurmenging (lichtkleuren)