Pierre Fermat als meester van de moderne wiskunde

Voor velen is Pierre Fermat (1601-1665) een van de briljantste geesten van zijn tijd en een universeel genie. Hij werd geboren in 1601 in het Franse plaatsje Beaumont-de-Lomagne, niet ver van Toulouse in de Languedoc.

Fermat - De meester van de moderne mathematica

Na zijn lagere en middelbare school startte hij een universitaire studie in de rechten. Hij studeerde uiteindelijk af aan de universiteit van Orléans in 1631 en werd rechtsgeleerde om in zijn onderhoud te voorzien. Zijn “wiskundige carrière” is begonnen met het historisch onderzoeken naar het meetkundige gedachtegoed van de klassieke Oudheid. Klassieke vragen in de meetkunde werden met veel succes op duidelijke wijze beschreven en opgelost. Hij zag de wiskunde als een liefhebberij in zijn vrije tijd. Terwijl hij overdag werkte als jurist, realiseerde hij in de avonduren de ene na de andere doorbraak op onder andere het gebied van de kansberekening de analytische geometrie en de optica.

In het boek “Fermat - De meester van de moderne mathematica” geven de auteurs een uiterst gedetailleerd beeld over deze veel gewaardeerde magistraat en geleerde uit de provincie. In het eerste hoofdstuk geven zij dan ook een overzicht van zijn inspanningen in de politiek, humanisme en zijn eerste verhandelingen in de fysica en wiskunde. In brieven beschreef Fermat zijn vindingen. Zijn brieven gingen van hand tot hand en wiskundigen kwamen in aanraking met zijn werk. Zijn werk lokte bij collega’s ook reacties uit, omdat veel “bewijzen” van zijn vindingen ontbraken. Hij volharde lange tijd in zijn standpunt om niet onder eigen naam te publiceren. Er waren meer wetenschappers die zich hebben ingespannen om het verleden van de wiskunde en fysica te reconstrueren. Het boek geeft daar een uitstekend beeld van en maken lezers kennis met meerdere collega wetenschappers en hun werk.

Ook Willebrord Snell van Royen kon niet lang weerstand bieden aan zijn passie voor de wiskunde. Aanvankelijk koos hij ook voor een studie rechten. Meerdere van de uitvindingen, analyses en beschrijvingen van Pierre Fermat maakten een geweldige polemiek los tussen hem en een vervelend pietluttige René Descartes (1596-1650). Vele boeiende onderwerpen en bewijzen uit het vakgebied van de wiskunde zijn op duidelijke wijze behandeld. Hij berekende inhouden, oppervlakken en lengten en in 1636 voltooit hij een “reconstructie” van werk van Apollonius. Ook verschijnen er de eerste brieven over de getaltheorie en een opmerking over de “Laatste Stelling”. In 1637 begint hij aan een langlopende discussie met René Descartes over diens brekingswet van het licht.

Om de vragen van een aan het kansspel verknochte heer op te kunnen lossen, vroeg Blaise Pascal aan Fermat om raad. Dat tijdstip staat bekend als de geboorte van de moderne kansrekening. In het hoofdstuk “Dobbelen met Pascal” krijgt de lezer een beeld van de fascinatie van het dobbelspel. Pas in 1995 kwam er een oplossing voor zijn “Laatste Stelling”. Dit prachtige leerzame boek over Fermat heeft veel verrassingen voor de lezers.

ISBN 978-90-7698-888-7, “Fermat - De meester van de moderne mathematica”, Giulio Giorello en Corrado Sinigaglia, Veen Magazines, 2006, 160 pagina’s.

Afb. “Na de publicatie over de Dioptrique ontstond de controverse met Descartes, die Fermat verweet de natuur aan zijn merkwaardige opvattingen te willen onderwerpen”. Tekst uit het boek Fermat.