Ponzo Illusie

Ja dat klopt, al zou je dat niet meteen overtuigd zeggen. Door het perspectief, dat gewekt wordt door de treinrails om de gele lijnen heen, lijkt de onderste lijn een stuk korter dan de bovenste. Ons brein laat ons in perspectief andere dingen zien, dan dat we werkelijk live aanschouwen. Lees meer over deze eenvoudige, maar doeltreffende illusie.

Zijn de gele strepen even lang?

De Ponzo illusie behoort tot de groep van de ruimtelijke psychologische illusies die voor het eerst werd beschreven door de Italiaanse psycholoog Mario Ponzo (1882-1960) in 1913. Deze figuur bestaat uit twee schuine lijnen die naar elkaar toe lopen. Tussen deze lijnen worden twee horizontale lijnstukken, met dezelfde lengte, geplaatst. Aan de hand van deze voorstelling onderzocht hij of ons brein beïnvloed wordt door de achtergrond en/of door de omgeving bij het inschatten van de afmetingen van een object.

Identieke lijnen lijken ongelijk

Ponzo stelde vast, dat een waarnemer de bovenste horizontale lijn als langer zal interpreteren dan de onderste horizontale lijn. Meerdere onderzoekers pogen deze illusie te verklaren door aan te nemen dat de kijker de schuine convergerende lijnen vanuit een perspectivisch standpunt zal interpreteren. De twee lijnen worden in het algemeen beschouwd als twee rechten die naar de horizon toelopen. Deze interpretatie steunt in grote mate op een theorie opgesteld door de beroemde Engelse psycholoog Richard Gregory, de zogenoemde depth processing theorie.

Depth Processing Theorie

De theorie geeft aan dat we informatie verwerken op basis van de context waarin deze informatie wordt aangeboden. In de Ponzo illusie legt de context (dit zijn de schuine, convergerende lijnen) aan de hersenen op, het geheel in perspectief te zien. Wat bovenaan te zien is, is ver weg en wat onderaan te zien is, is dan dichtbij. Hierdoor compenseert het visuele systeem als het ware de lengte van de bovenste lijn, waardoor deze langer gaat lijken.

Alternatieve verklaring illusie

Een alternatieve verklaring is gebaseerd op de afstand tussen de horizontale lijnen en de schuine, convergerende lijnen. Deze afstand is uiteraard kleiner voor de bovenste horizontale lijn, dan de onderste horizontale lijn. Dit verschil zou op zijn minste bijdragen tot de perceptie van de relatieve lengte van beide lijnstukken. De visuele ervaring van de Ponzo illusie is ook cultuurafhankelijk.

Mario Ponzo (1882-1960)

Mario Ponzo werd op 23 juni 1882 in het Italiaanse Milaan geboren. Hij studeerde geneeskunde aan de Universiteit van Turijn. Gelijktijdig ving hij ook aan met de studie psychologie onder begeleiding van Friedrich Kiesow (1858-1940), zelf een voormalige student van Wilhelm Wundt (1832-1920). In 1906 behaalde Ponzo zijn diploma geneeskunde en vijf later in 1911, werd hij aangesteld als docent in de psychologie. Gedurende 30 jaar bleef Ponzo bovendien assistent van Kiesow. In 1931 kreeg hij te Rome de leerstoel psychologie toegekend. Hij behield deze leerstoel tot 1952, toen hij de pensioengerechtigde leeftijd bereikte. Hij overleed op 78-jarige leeftijd op 9 januari 1960 te Rome.