Postzegels spelen met onze ogen en hersenen

Wanneer het beeld op een gedrukte afbeelding plotseling beweegt of een getekende kogel zomaar vrij in de lucht gaat zweven, dan is er sprake van het bijzondere verschijnsel van optische effecten. De kijker ziet in dergelijke beelden al snel diepte of ruimtelijke bewegingen, terwijl alles slechts plat en tweedimensionaal is getekend. Dit fascinerende spel van vorm, kleur en bewegende effecten heeft de Zwitserse Post door kunstenaar Youri Messen-Jaschin laten uitwerken op drie bijzondere postzegels met optische kunst.

Optische illusies op postzegels

De drie postzegels met optische kunst zijn gedrukt in offsetdruk door Joh. Enschedé te Haarlem in opdracht van de Zwitserse Post. In het uitgifteprogramma zijn dit de allereerste op-art postzegels van Zwitserland. De officiële postzegels zijn zelfklevend uitgevoerd. In het klantentijdschrift Die Lupe zijn de postzegels uitgebreid besproken en afgebeeld en is een interview met de op-art kunstenaar uit Lausanne afgedrukt. Het zijn relatief grote postzegels met afmetingen van 40,5 x 44 mm. Voor verzamelaars van het thema Optische Illusies op Postzegels een unieke mogelijkheid om de nog kleine verzameling uit te breiden met drie prachtige ontwerpen. De kunstenaar heeft ook drie bijbehorende ansichtkaarten ontworpen met drie andere optische fenomenen.

Dit bijzondere initiatief van de Zwitserse Post zal zeer worden gewaardeerd door verzamelaars en liefhebbers van optische en kinetische kunst. Optische kunst kreeg in het begin van de zestiger jaren van de vorige eeuw vorm, inhoud en betekenis in de kunstwereld. Het publiek kon al snel de zogenoemde op-art waarderen door de interessante en fascinerende bewegingen in het beeld. Met geometrische figuren en lijnen, alsmede door gebruik van bepaalde kleuren of kleurcombinaties ontstaan in de ogen van de kijkers wonderlijke optische en bewegingseffecten. De kunstenaar laat zijn werken over de gehele wereld zien in kunstexposities en geeft in zijn interview aan dat hij zich in zijn slaap laat inspireren voor nieuwe ontwerpen. Voor de zegels zijn speciale ontwerpen gemaakt, omdat het verkleinen van zijn bestaande beelden uiteindelijk niet het gewenste effect zal opleveren bij de geïnteresseerde kijkers en bij de toevallige kijkers.

Daarom is het ontwerpen van postzegels met aantrekke-lijke en verrassende optische effecten een stuk moeilijker dan grotere oppervlakten. Tijdens de studietijd ontmoette hij andere beroemde vertegenwoordigers van op-art, zoals Jesús Rafael Soto, Carlos Cruz-Díez en Julio Le Parc. Hij was meteen verrast bij het zien van hun kunstwerken en zij leerden hem om binnen enkele dagen ook zelf te experimenteren met kinetische en optische kunst. De optische effecten op de afgedrukte zegels (overgenomen uit het tijdschrift Die Lupe) zijn niet zo spectaculair dan de effecten op de originele in kleur gedrukte postzegels. Overigens kunnen sommige kijkers weer andere effecten ontdekken.