Van een onschatbare waarde voor liefhebbers van illusies (16c)

De auteur gaat daar uitgebreid op in en lezers maken dan op wetenschappelijk niveau kennis met de baanbrekende verhandeling van de Franse wetenschapper René Descartes, die in ons land vele jaren heeft gewoond en gewerkt. Met het onderwerp “De activiteit van het zien” is weergegeven dat visuele waarneming slechts mogelijk is wanneer het oog en daarmee het retinabeeld beweegt. Hoe dit gemerkt kan worden is door een proef aan te tonen.

Zien: verstaan en verklaren van de visuele waarneming

Alles over de zelf uit te voeren proef staat in het boekje. Leuk is het om de volgende uitspraak te lezen: “Wie ziet, kijkt.” Ook nu weer laait de dialoog tussen verstaan en verklaren op. De Engelse psycholoog B. Shackel heeft zelfs een aantal wetenschappelijke experimenten met proefpersonen uitgevoerd op het gebied van het verklaren voor de wetenschap van het verstaan.

In het onderwerp “Zien om de hoek” neemt de auteur mee naar een schilderij van Cézanne, dat hij schilderde vanuit een werkelijke dorpssituatie. In zijn schilderij kijkt de schilder om het hoekje, dat in de wetenschap leidt tot discussie of dit wel of niet kan gebeuren. In de wetenschap wordt dit evasie genoemd.

Baanbrekende werkzaamheden van Descartes en Vesalius hebben de auteur van Zien geïnspireerd.

In de essay “Onderrichten: een zaak van zien, van waarnemen” bespreekt de auteur een praktijksituatie van een docent. Een docent, die een bepaald vak van weten of kunnen onderricht, onderricht tegelijk in selectieve attentie, in selectief horen en zien. De auteur bespreekt vanuit een eigen ervaring meerdere voorbeelden van dit fenomeen.

Rondom het sluiten van de ogen om de wereld beter visueel te kunnen beschouwen heeft de auteur eveneens een verhandeling geschreven. Hij geeft aan dat wetenschappelijke ontdekkingen in het algemeen slechts mogelijk zijn wanneer de waarneembare werkelijkheid tot die ontdekking uitnodigt. Ook geeft de auteur aan het werk van Vesalius te waarderen.

ISBN 90-266-0023-2, “Zien”, J.H. van den Berg, Uitgeverij G.F. Callenbach, 1972, 55 pagina’s.