Van een onschatbare waarde voor liefhebbers van illusies (39c)

De waarneming wordt in het boek behandeld als een verzameling van wetenschappelijke problemen waarbij de objectieve vraagstelling mogelijk is en de antwoorden objectief kunnen worden beoordeeld en gewaardeerd. Door het kiezen voor deze methode zal een grote hoeveelheid aan verworven kennis en ervaring nagenoeg onvermeld blijven.

Psychologie van de waarneming

Toch krijgen de lezers de nodige theoretische aspecten en de praktische ervaringen waar nodig en zinvol zien. De auteur geeft voorafgaand aan de theoretische en praktische benaderingen nog een beeld over de inhoud van de hoofdstukken en een advies om de aangegeven experimenten zelf uit te voeren. Daarna bespreekt de auteur de zintuigen en hun betekenis bij bewust en onbewust visueel waarnemen.

Het wordt duidelijk dat er sprake is van de aanwezigheid van meer dan de traditionele vijf zintuigen. In de aandacht voor “alle” zintuigen krijgen drie groepen aandacht: de afstandszintuigen, de huidzintuigen en de dieptezintuigen. Bij de waarneming speelt het begrip gewaarwording van de fysische prikkels een uiterst belangrijke rol. Resultaten van verschillende observaties bij proefpersonen zijn uitgebreid beschreven.

Afb. Vaasgezichten illusie van Rubin. Schoonmoeder-dochter verwisselingsillusie. Hermann-rooster.

Natuurlijk is er aandacht voor de fysiologie van het oog, dat slechts een onderdeel is van het visuele systeem. De opbouw van het oog is een zeer ingewikkelde constructie met onder andere staafjes, kegeltjes en verbindingscellen in wat wij kennen als het netvlies. Het boekje gaat uitgebreid in op de werking van het visuele systeem, op kleurgewaarwordingen, optische werking van het oog, de blinde vlek en interessante aspecten uit het complexe proces van zien.

“Psychologie van de waarneming”, Julian E. Hochberg, Uitgeverij Het Spectrum, 1966, 191 pagina’s.