Visueel bedrog bij zien en waarnemen

In het deskundig en zeer leerzaam samengestelde boek “Seeing and Visualizing” geeft auteur Zenon Pylyshyn de lezer een begrijpelijke verhandeling dat het zien duidelijk afwijkt van het feitelijke beeld dat in de hersenen is gevormd. In feite is er telkens sprake van een leven in een wereld van schijnbeelden. Wat je ziet is niet wat je denkt. Misschien is er sprake van een intuïtieve waarneming of hebben wij in een eerder stadium onze beelden al opgeslagen.

Seeing and Visualizing: it’s not what you think

De auteur bespreekt op een heldere wijze hoe wij zien en de informaties tot herkenbare beelden vormen. Hij laat de lezer ook kennismaken met de vaak wonderlijke momenten dat wij volledig worden misleid in onze waarneming. In acht hoofdstukken behandelt de auteur dit zeer interessante onderwerp om ons te informeren en te prikkelen om alles bewust mee te maken. De materie is op een dusdanige manier beschreven dat iedereen die geïnteresseerd is in de processen en achtergronden van het zien en waarnemen veel plezier aan de inhoud van dit boek zal hebben.

De lezer wordt verrast met de uitleg en de resultaten van vele experimenten met figuren, projecties en objecten. In acht hoofdstukken is het onderwerp compleet beschreven en in ruime mate geïllustreerd. In zijn eerste hoofdstuk “De puzzel van het zien” neemt hij zijn lezers mee naar de reeds bij velen bekende verschijnselen en beschrijft aan de hand van de voorbeelden de studie naar de achtergronden van het zien en waarnemen in historisch perspectief. De experimenten van René Descartes (het Cartesiaans Theater), Pogendorff (illusies), Necker (kubus) en Bela Julesz (random-dot stereograms) geven een bijzondere kijk op onze waarneming.

In het tweede hoofdstuk behandelt de auteur de onafhankelijkheid tussen zien en herkennen. Voortdurend worden daarbij de eerdere resultaten van experimenten van andere vooraanstaande wetenschappers aangehaald en waar nodig uitgediept. Natuurlijk komt daarbij het beroemde plaatje van een verborgen dalmatiër in beeld. Ook gaat hij in een ander hoofdstuk in op het functioneren van 2D en 3D zien van objecten. Met de Kanizsa driehoek doet hij een verrassend experiment. Voorts vindt de lezer achtergronden over het zien op basis van ervaringen en herinneringen en over het visueel denken.

Dit nieuwe boek is zeker een waardevolle aanvulling op de vele bestaande boeken over het behandelde onderwerp en laat zelfs deskundigen genieten van de nieuwe aspecten en aanvullende verdieping uit de wereld van visuele waarneming en optisch bedrog. Het interessante en zeer informatieve boek over de achtergronden van de visuele perceptie heeft een zeer uitgebreide lijst met boeken, brochures en artikelen, een namenindex en een lijst met trefwoorden. Het boek is bedoeld voor studenten Psychologie, Beeldcommunicatie en Visuele Perceptie en voor liefhebbers in het proces van zien en herkennen.

ISBN 0 262 16217 2, “Seeing and Visualizing: it’s not what you think”, Zenon W. Pylyshyn, The MIT Press, 2003, 563 pagina’s.