Wat je ziet is niet wat je denkt!

Het Engelstalige wetenschappelijke boek “Perceptual Constancy”, met als ondertitel “Why things look as they do”, bevat een groot aantal artikelen met de resultaten uit langlopende onderzoeken op het gebied van perceptie. In de artikelen geven de auteurs een beeld van de methode en de inhoud van het betreffende onderzoek en de gevonden oplossingen. Deskundigen uit verschillende vakgebieden presenteren hun beschouwingen op een serie vragen over diverse principiële problemen van de perceptie.

Perceptual Constancy

Vragen als “Hoe maakt het verstand een stabiel platje vanuit een telkens wisselende input op het netvlies?”, “Hoe realiseren wij een constante waarneming van kleuren, ondanks de regelmatige variaties in golflengten van het daglicht?”, “Hoe herkennen wij objecten vanuit verschillende standpunten?” en “Hoe bepalen wij de grootte van deze objecten?” worden op een gedegen manier uitgewerkt. De auteurs behandelen daarbij onze herkenning van kleur, grootte, vorm en snelheid vanuit de grondbeginselen van de ontwikkelingspsychologie, fysiologie en het toepassen van computermodellen.

De standvastigheid in onze waarneming komt ruimschoots aan de orde. De laatste hoofdstukken geven aan hoe het visuele systeem in staat is te leren van de fouten die wij maken en de mechanismen die wij daarbij gebruiken. Deze omvangrijke wetenschappelijke verzameling van onderzoeksresultaten is geschikt voor onderzoekers, docenten en studenten in het vakgebied perceptuele psychologie en neurofysiologie. De gebruiker van het boek met voornamelijk teksten en een beperkt aantal illustraties, vindt onder andere een zeer uitgebreide behandeling van het zogenaamde McCollough effect.

In 1965 beschreef hij een bijzonder kleurig nabeeld verschijnsel dat ontstaat na een specifieke waarneming van een grafisch ontwerp van zwarte en witte lijnen. Andere hoofdstukken behandelen experimenten en resultaten over de standvastigheid in onze waarneming van kleuren, het vasthouden van grootte en snelheid van bewegende objecten en het vasthouden van een waargenomen diepte. Bijzondere variaties op de bekende Ponzo illusie worden daarbij besproken.

Tenslotte maken we nog melding van de interessante hoofdstukken over de perceptie van draaiende tweedimensionale en driedimensionale objecten en visuele modellen, waarin met name de experimenten van Irvin Rock aangehaald worden, over het hoofdstuk van de herkenning van objecten en meerdere hoofdstukken over het zien, verwerken en vasthouden van kleuren. Een boek van een hoog wetenschappelijk gehalte met als extra honderden literatuurverwijzingen, referentiebronnen en een uitgebreid trefwoordenregister.

ISBN 0-521-46061-1, “Perceptual Constancy”, Vincent Walsh en Janusz Kulikowski, Cambridge University Press, 1998, 551 pagina’s.