Zien is meer dan passief opnemen

In het compacte wetenschappelijke boek “Blick-Punkte” beschrijft auteur Burkhart Fischer begrijpelijk en gedetailleerd onze oogbewegingen, die vrijwel automatisch plaatsvinden bij het kijken naar en zien van gebeurtenissen en van de gewone dingen in het dagelijks leven. Vanuit de theoretische grondbeginselen en via een neurobiologische benadering van het zien en waarnemen wordt het onderwerp behandeld en de verschijnselen verklaard.

Blick-Punkte

Bovendien wordt de aansturing van onze ogen vanuit meerdere vakdisciplines onderzocht en het resultaat gepubliceerd. De aansturing van onze kijkrichting hangt af van natuurkundige, fysiologische en psychologische factoren. De onderzoeker in het respectievelijke vakgebied gebruikt eigen modellen en eigen uitgangspunten en zal daardoor de resultaten vanuit de eigen ervaring verklaren en beschrijven. De auteur heeft de kennis en de resultaten vanuit vele actuele onderzoeken op een voortreffelijke wijze samengebracht. Zijn geraadpleegde bronnen waren over verschillende vakgebieden verspreid en soms moeilijk toegankelijk door het specifieke karakter van het werkterrein.

De auteur geeft een inleiding over het oog en de belangrijkste onderdelen ervan. Bij het kijken bewegen de ogen circa drie- tot vijfmaal per seconde met kleine schokkende sprongetjes. Per dag zijn dat er ongeveer 200.000. In de oogheelkunde en het oogheelkundig onderzoek heeft men zich lang afgevraagd hoe deze afzonderlijke beelden op het netvlies als een vloeiende beweging ervaren wordt. De inhoud van dit studieboek geeft het antwoord op deze constatering. In een blokdiagram van netvlies via de visuele cortex, de hersenen en weer terug naar de oogspieren, vindt de lezer schematisch het complete oogbewegingssysteem.

Daarna worden het zenuwensysteem, de neuronen, de neurale netwerken en de synapsen en de onderlinge samenhang aan de hand van verschillende methoden van onderzoek behandeld. De auteur behandelt achtereenvolgens het principe van het zien en waarnemen. Hij neemt de lezer mee op zijn verkenning van de weg van de visuele informatie vanaf het oog naar de hersenen. Daar wordt het beeld dat wij opvangen op ons netvlies bewerkt en ons bewust gemaakt.

Zo ontstaat er de werkelijkheid van wat wij waarnemen. Het verschijnsel van de optische illusie is bijna een hoofdstuk apart. Voor meerdere optische illusies is nog steeds geen goede verklaring paraat. Aan de hand van een aantal klassieke optische illusies geeft de auteur echter een begrijpelijke verklaring. Vervolgens worden de oogbewegingen en het meten ervan besproken. Begrippen als fixaties, optomotorische reflexen, convergentie, divergentie, optokinetische bewegingen en reactiesnelheid spelen een rol bij het verklaren van de bewegingen van het oog. Het boek als referentiebron eindigt met een uitgebreide behandeling van de zogenoemde woordblindheid, een verklarende en trefwoordenlijst en een overzicht met aanvullende literatuur. Het boek is bijzonder geschikt voor gebruik door oogartsen, psychologen, pedagogen en studenten in de oogheelkunde.

ISBN 3 456 83147 1, “Blick-Punkte”, Burkhart Fischer, Verlag Hans Huber, 1999, 302 pagina’s.