Zöllner Illusie

De diagonale lijnen lopen zeker niet evenwijdig aan elkaar, zal je als eerste denken. Zo te zien lopen ze naar elkaar toe of juist van elkaar af. Ga je je meetlat erlangs leggen en verplaatsen, dan zie je echter dat de lijnen wel degelijk keurig netjes evenwijdig lopen. Hoe kan dat dan niet zo lijken?

Diagonale lijnen lopen niet evenwijdig?

In 1860 beschreef de Duitse astrofysicus Johann Zöllner (1834-1882) in een brief aan de Duitse natuurkundige Johann Poggendorff (1796-1877), bekend van de Poggendorff Illusie, een bijzondere vorm van gezichtbedrog die hij had vastgesteld in het patroon van een stuk textiel. Deze illusie bestaat uit een reeks schuine evenwijdige lijnen. Deze lijnen worden echter door korte, eveneens schuine, lijnstukken gekruist. Zöllner stelde vast dat de schuine evenwijdige lijnen niet langer evenwijdig leken.

Mogelijk is deze illusie te wijten aan het feit dat wij deze tekeningen interpreteren in een perspectivisch kader. De schuine hoek waaronder de korte lijnstukken de evenwijdige lijnen kruisen zorgt er immers voor dat we de indruk krijgen dat het ene uiteinde van de evenwijdige lijnen zich dichter bij ons bevindt dan het andere uiteinde. Opmerkelijk is wel dat de Zöllner illusie zelfs kleurafhankelijk kan worden ervaren. Wanneer deze illusie namelijk wordt afgebeeld met groene lijnen op een rode achtergrond, waarbij het groen en het rood even intens zijn, verdwijnt de illusie geheel.